حضرت نوح علیه السلام نخستین پیامبر بعد از حضرت شیث و ادریس است . او به کار نجاری اشتغال داشت و در چهل سالگی از سوی خداوند به رسالت مبعوث گردید. وی مسن ترین انبیا و یکی از پیامبران اولوالعزم است و قرآن کریم او را «ناصحِ امین» ، «عبدشَکُور» و «عبد غَفّار»معرفی می کند.
حضرت نوح علیه السلام ، پیوسته قومش را به عبادت و پرستش خدای یکتا دعوت می نمود و از پرستش بتها نهی می کرد و از عذاب روز بزرگ (قیامت و طوفان) برحذرشان می داشت. اَشراف خود کامه، که دارای روح شیطانی بودند،ضلالت و گمراهی خود را به نوح نسبت دادند؛ولی آن حضرت با ادب و متانت می فرمود:«من وگمراهی؟من فرستاده ای از جانب پروردگار جهانیانم که پیامهای الهی را به شما ابلاغ می کنم.» اما قوم حضرت نوح اعتراض می کردند که او فردی معمولی و عادی است و می گفتند:
«خدا باید فرشته ای را به پیامبری بفرستد.» آنها با تکبرو خود برتربینی او را دروغ زن و دیوانه می خواندند و پیروان او را یک مشت اراذل و اوباش بر می شمردند .
نوح علیه السلام پس از سالها تلاش برای هدایت مردم ، دستوریافت تا کشتی بسازد.او در شهر کوفه به ساختن کشتی بزرگی پرداخت،و خداوند به او وحی فرمود که نشانه عذاب و توفان ، جوشیدن آب از تنور است :
حَتَّی إِذَا جَاءَ أَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فِیهَا مِنْ کُلِّ زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ وَأَهْلَکَ إِلاّ مَنْ سَبَقَ عَلَیْهِ الْقَوْلُ وَمَنْ آمَنَ وَمَا آمَنَ مَعَهُ إِلاّ قَلِیلٌ (سوره هود/۴۰) ؛ تا وقتی که فرمان در رسید و تنور فوران کرد .
بعضی از مفسرین و مورخین ، آیه فوق را به فوران آب از تنور خانه نوح تفسیر کرده اند و گفته اند، این همان تنوری بوده که حضرت حوا آن را برای پختن نان ساخته و تا زمان نوح باقی بوده است(۱). عده ای دیگر از مفسرین ، تنور را کنایه از «سطح زمین» بیان کرده اند؛ یعنی زمین فوران کرد(۲). از امام علی علیه السلام روایت شده که تنور به معنای فجر است؛ یعنی نور فجر به عنوان علامت توفان ، ظاهر شد .
احتمالاً توفان با فوران یا نزول سه آب آغاز شد :
۱٫ فوران آب گرم و جوشان از آب فشانهای زمین: وَفَارَالتَّنَّورُ…
۲٫ بارش باران سیل آسا از آسمان: فَفَتَحْنَا أَبْوَابَ السَّمَاءِ بِمَاءٍ مُنْهَمِرٍ(سوره قمر/)۳٫
فوران آب از چشمه های زمین : وَفَجَّرْنَا الارْضَ عُیُونًا فَالْتَقَی الْمَاءُ عَلَی أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ(سوره قمر/۱۲).
نمونه چنین فورانی ، آب فشانها و چشمه های آب گرمی است که در فواصل معین ، آب از آن با شدت به خارج فوران می کند .این چشمه ها در سراسر جهان دیده می شوند . به عنوان نمونه آب فشان معروف پارک ملی یلواستون در ایالت وایومینگ آمریکا است که در هر ساعت یک بار فوران می کند .
در هر حال ، آب بسیاری که برای توفانی مقدر بود، به هم برآمد : فَالْتَقَی الْمَاءُ عَلَی أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ (سوره قمر/۱۲) به این ترتیب همه کره زمین را آب فراگرفت.
لنگرگاه کشتی نوح کجا است؟
در یکی از آیات قرآن آمده است : وَقِیلَ یَا أَرْضُ ابْلَعِی مَائَکِ وَیَا سَمَاءُ أَقْلِعِی وَغِیضَ الْمَاءُ وَقُضِیَ الَامْرُ وَاسْتَوَتْ عَلَی الْجُودِیِّ(سوره هود/ ۴۴)؛ و گفته شد : ای زمین ! فرو خور آب خویش ، و ای آسمان ! بایست و مبار بیش از این، و(آن گاه ) آب کاسته شد و عذاب به پایان رسید و کشتی برکوه جودی قرار گرفت.
جودی ، به هرکوه و زمین سخت اطلاق می شود . در بعضی از تفاسیر ، به کوهی در موصل (یکی از شهرهای عراق) اطلاق شده که به ارمنستان منتهی می شود و به آرارات موسوم است.(۳). تورات ، محل فرود کشتی نوح را کوههای آرارات ذکر کرده است(۴) که «ماسیس» نام دارد و در اَرمنستان واقع شده است .
از شهرهای عمده ای که در دامنه کوه آرارات قرار دارد، نخجوان است .عده ای نام این شهر را با ماجرای سفینه نوح مرتبط دانسته اند؛ زیرا در زبان ارامنه «نَخ» به معنای کشتی و «جوان» به معنای جایگیر است .آنها معتقدند که حضرت نوح علیه السلام بعد از توفان در این شهر جای گرفت و به قولی دیگر ، نوح نبی علیه السلام در این شهر مدفون است و قبر همسرش نیز در مرند بر سر راه تبریز است.(۵)
پی نوشتها:
۱٫تفسیر المنار،چاپ مصر،رشید رضا،ص ۷۵٫
۲٫تفسیر انوار التنزیل، قاضی بیضاوی، ج ۱، ص ۴۶۸ .
۳٫تفسیر مجمع البیان علامه طبرسی ، ج ۵ ، ص ۱۶۵٫
۴٫تورات؛ سفر پیدایش ۸ : ۴٫
۵٫دایره المعارف اسلامی ، ج۱ ، ص ۲۷۸٫
