کسی منتظر قسمت آخر – ابله – هست؟

روزنامه هفت صبح – احمد رنجبر: قسمت آخر «ابله» بعد از 75 روز تاخیر روز شنبه هفته آینده توزیع می شود. در گفتگو با موسسه پخش کننده، کارگردان و مدیر کل شبکه نمایش خانگی فرجام این سریال را واکاوی کرده ایم. آیا کسی منتظر قسمت آخر «ابله» هست؟ وزارت ارشاد با بدقولی های شبکه خانگی چه می کند؟

75 روز! این عدد، فاصله توزیع بین دو قسمت آخر «ابله» است. 21 خرداد قسمت سیزدهم سریال کمال تبریزی به بازار آمد و دیگر از آن خبری نبود. حالا علی اسدزاده رییس هیات مدیره شرکت تصویرگستر پاسارگاد که پخش «ابله» را برعهده دارد، از توزیع قسمت آخر آن از شنبه آینده خبر می دهد.

این کارگردان البته عقیده دارد «ابله» اثری تراز و استاندارد است. از آن سو سید صادق موسوی مدیر کل شبکه نمایش خانگی وزارت ارشاد می گوید قانونی در این زمینه وجود ندارد که اگر سریالی دچار بدقولی شد با خاطیان برخورد شود.

باید تمام می شدنخستین سوال مان با علی اسدزاده درباره سرنوشت قسمت پایانی «ابله» است. وقتی می گوید قسمت چهاردهم سریال شنبه توزیع می شود، درباره چرایی این تاخیر می پرسیم. رییس هیات مدیره شرکت تصویرگستر پاسارگاد اما به ریز ماجرا ورود نمی کند.

در این فاصله شایعه های مختلفی درباره دلیل عدم توزیع قسمت آخر به گوش رسید که یکی از آنها اختلاف میان محمد مسعود (تهیه کننده) و پخش کننده «ابله» است. ظاهرا تهیه کننده برای تحویل دادن قسمت پایانی از شرکت تصویرگستر پاسارگاد هزینه اش را مطالبه می کند اما پخش کننده به خاطر کیفیت پایین سریال و عدم موفقیت آن، حاضر به پرداخت پول نبوده.

اسدزاده ترجیح می دهد به این تک جمله بسنده کند: «اختلاف هایی برای پخش یا عدم توزیع بود که حل شد.» بعد هم می گوید: «به هر حال هر کاری باید تمام شود.»

اختلاف محمد مسعود و شرکت تصویرگستر پاسارگاد بیش از این است؛ حتی پای کمال تبریزی هم به ماجرا باز شد و تجربه ای ناخوشایند برای «ابله» رقم زد. برای اطلاع از اصل ماجرا دو بار با محمد مسعود تماس گرفتیم اما موفق به برقراری دیالوگ نشدیم. هر چند احتمالا به خاطر توزیع سریال جوابی مشابه پاسخ اسدزاده می گرفتیم.

تایید شکست «ابله»

پنج اسفند سال پیش برای نخستین بار که خبر شکست تجاری «ابله» را منتشر کردیم و گفتیم قرار است پرونده آن به جای 24 قسمت در 14 قسمت بسته شود، همچنان این امیدواری وجود داشت که در ادامه، داستان روندی معقول تر بگیرد و از سردرگمی بیرون بیاید.

کمال تبریزی اما همچنان مُصر بود فضای شبه انتلکتوئل سریال را ادامه دهد و همین، ریزش بیشتر مخاطب را به همراه داشت. کار تا جایی پیش رفت که کمتر کسی منتظر قسمت آخر سریال است. خودتان این وضعیت را با اتفاقات مشابه که برای «قهوه تلخ» و «قلب یخی» رخ داد مقایسه کنید تا متوجه شوید برای دیگر سریال ها چه هیاهویی وجود داشت. علی اسدزاده می گوید: «تیراژ که پایین است ولی باید قسمت آخر را توزیع کرد.»

کسی منتظر «ابله» هست؟

گشت و گذار میدانی برای رسیدن به آماری تقریبی از مخاطبان «ابله» هم این حقیقت را تایید می کند که کسی منتظر سریال تبریزی نیست. محدوده این تحقیقات میدانی چند نقطه مهم شهر بوده؛ از سوپرمارکت ها گرفته تا فروشگاه های فروش محصولات فرهنگی. میدان انقلاب، میدان ولی عصر، شهرک غرب، سعادت آباد، منیریه و سید خندان مناطقی هستند که خبرنگاران هفت صبح فروش «ابله» را جویا شدند. همگی به فروش کم سریال اشاره می کنند و حتی در برابر پرسش ها درباره قسمت آخر، می گفتند وقتی فروش ندارد چرا باید منتظر آن بود؟!

تبریزی خودش راضی استدر این میان کمال تبریزی اما از نتیجه کاری که در ابله کرده راضی است. او به هفت صبح می گوید: «درباره «ابله» دو دسته مخاطب وجود دارد؛ یک عده خیلی دوست دارند و می گویند عالی است، یک عده دوست ندارند و می گویند مزخرف است. وسط ندارد. بنابراین گروه مخاطبان مهم است. آنها که مخاطبان واقعی «ابله» هستند می فهمند برای چه ساخته شده و چه ناهنجاری را به رخ می کشد. اصلا گروه مخاطبان شبکه نمایش خانگی به «ابله» نمی خورد. موقعی که شما «ابله» می سازید دسته مخاطبان تان را کسانی گرفته اید که ممکن است اصلا نیایند و از سوپرمارکت فیلم بخرند.»

بعد هم تاکید می کند که: «اتفاقا من دارم به آقایان وزارت ارشاد که این مسیر را برای شبکه نمایش خانگی ترسیم کرده اند می گویم راهی که می روید غلط است. مگر قرار است به هر قیمتی مخاطب جذب کنیم. یک مقدار برای تولیدات شبکه خانگی ارزش هنری قائل شویم.»

وقتی تبریزی اشتباهش را می پذیرد

بزرگترین اشتباه «ابله» رفتن سراغ سوژه های خاص پسند و ورود به مسائل صنفی سینمایی است. داستان و شوخی هایش با ذائقه مخاطب شبکه خانگی انطباق ندارد و از طراوت معمول ودر آن خبری نیست. این در حالی است که تبریزی موفق ترین کمدی های سینمایی اش را برای قشر میانی جامعه ساخته.

تبریزی اشتباهش را می پذیرد و می گوید: «می دانستم «ابله» مخاطب خاص خودش را دارد، منتها آشنایی من با مخاطب شبکه نمخیش خانگی زیاد نبود و علایق و سلیقه شان دستم نبود. قبل از اینکه شروع کنم، چند قسمتی از «شاهگوش» را دیدم؛ شاید راه درستش این بود که فیلم و سریال های دیگر را می دیدم ولی فکر کردم این کار اول است و با تعامل با مخاطب به هدف مشخص می رسیم. قصد من این بود که یک تحول و ساختارشکنی ایجاد کنم و سراغ مدل های تکراری نروم. همین اندازه هم برای من قابل قبول است؛ خیلی ها سریال را دانلود کرده اند و میزان دانلودش بیشتر از فروش بوده. خودم «ابله» را خیلی دوست دارم ولی می پذیرم اگر قرار است کار دیگری بکنم، تحقیقات میدانی بیشتری داشته باشم.»

پس مردم چه می شوند؟

این نخستین بار نیست و آخرین بار نخواهد بود که یک سریال با تاخیر، به شکل نامنظم و بدون پایانی مشخص در شبکه نمایش خانگی رها می شود. سراغ سید صادق موسوی، مدیر کل شبکه نمایش خانگی رفتیم و پرسیدیم در این مواقع اصلا قانون و راهکاری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هست تا سریال سازها را متعهد به قول شان کند: «قانون نداریم که برای سازندگان سریال تعهدآور باشد. متاسفانه خیلی وقت ها اتفاقاتی می افتد که اصلا برای شبکه خانگی خوب نیست.»

از موسوی می پرسیم به هر حال سازندگان و توزیع کنندگان سریال های شبکه خانگی مشخص هستند و دائم با وزارت ارشاد در ارتباط هستند، کی باید این خلأ قانونی که مشتری را متضرر می کند، پر شود؟ «قانون اختیار و اجازه ای به ما نمی دهد که در این خصوص برخورد کنیم. به نظرم انجمن های صنفی باید مطالبات شان به دری بالا باشد که هیچ ویدئورسانه ای نتواند تخلف کند. من فکر می کنم این موضوع باید مدنی شود. NGO ها باید به قدری قوی باشند که ویدئورسانه ها سریالی را نیمه تمام رها نکنند.»

ارشاد سختگیر می شود

از موسوی می پرسیم یعنی وزارت ارشاد به هیچ عنوان نمی تواند طرف مردم را بگیرد: «عجالتا حتما در صدور پروانه سریال های بعدی کسی که بدعهدی می کند با احتیاط بیشتری عمل می کنیم؛ چه کارگردان، چه تهیه کننده، چه سرمایه گذار و چه ویدئورسانه.»

شاید بهترین راهکار، تصویب قانونی در مجلس شورای اسلامی است تا وزارت ارشاد بتواند راهکارهایی روشن درباره کسانی که سریال را نیمه تمام، با تاخیر و ناتمام رها می کنند، داشته باشد. موسوی این را هم در پایان صحبت هایش اضافه می کد: «هیچ کس البته نمی خواهد با مردم بازی کند؛ وسط کار به مشکل برمی خورند. کسی نمی خواهد سریالی شروع کند که تمام نشود منتها بی تدبیری می کنند، انعطاف نشان نمی دهند و همین سرآغاز چنین مشکلاتی است که اشاره کردید.»