و سرانجام محمد رسول الله (ص) …

روزنامه اعتماد: سال ۸۹ بود که پس از نگارش فیلمنامه‌ای در ۲۰۰ سکانس به کمک کامبوزیا پرتوی و با همکاری حمید امجد، مراحل پیش‌تولید فیلم «محمد رسول‌ا‌لله (ص)» انجام شد و این فیلم در خرداد ۱۳۹۰ به کارگردانی مجید مجیدی پروانه ساخت گرفت؛ فیلمی که از محاصره‌ مسلمانان در شعب ابی‌طالب آغاز می‌شود و به پیش از تولد پیامبر اسلام بازمی‌گردد و بدین‌ترتیب مخاطب شاهد وقایعی است که پیش از تولد پیامبر اسلام تا ۱۲ سالگی ایشان رخ می‌دهد؛ فیلم سینمایی پرهزینه‌ای که با عوامل حرفه‌ای از سینمای جهان ساخته و پس از سه سال فیلمبرداری در جشنواره فجر سی و سوم نمایش داده شد.

از عوامل حرفه‌ای که در این فیلم حضور پیدا کردند می‌توان به ویتوریو استورارو فیلمبردار ایتالیایی و برنده سه جایزه اسکار برای فیلم‌های «اینک آخرالزمان»، «آخرین امپراتور» و «قرمزها» (۱۹۸۱) اشاره کرد، و همچنین از اسکاتای اندرسون متخصص طراحی جلوه‌های ویژه و برنده اسکار برای فیلم «باب» یا به میلژن کرکا کلژاکویچ طراح تولید، صحنه و دکور فرانسوی برنده جایزه «سزار» و «آکادمی فیلم اروپا» و نامزد دریافت جایزه «اِمی» (اسکار تلویزینی) نام برد و ایضا به حضور «به‌الله رکها رحمان» آهنگساز و موسیقیدان مطرح و سرشناس هندی تاکید کرد.

تمام این اسامی در کنار افراد با تجربه در سینمای ایران مانند بازیگرانی چون علیرضا شجاع نوری، مهدی پاکدل، ساره بیات، مینا ساداتی، محسن تنابنده، داریوش فرهنگ، هدایت هاشمی، پانته آ بهرام و… مهم‌تر از همه کارگردانی مجید مجیدی که پیشتر اثبات کرده سینما را به‌خوبی می‌شناسد این فیلم را در سینمای نه فقط ایران که در سینمای جهان اسلام پراهمیت می‌کند. اهمیت این فیلم زمانی مشخص می‌شود که هنوز اسلام‌هراسی از پروژه‌هایی است که سینمای جهان بر روی آن کار می‌کند. در این وانفسای جنگ‌قدرت در جهان، این فیلم چهره رحمانی پیامبر اسلام را آنگونه که در تاریخ اسلام آمده است روایت می‌کند و به همین دلیل این اتفاق مهم است.

اما این فیلم هم مانند دیگر آثار تاریخی به‌دور از حواشی نبود اما حاشیه‌اش آنقدر نبوده است که موجب رخداد اتفاق ناخوشایندی شود. مرکز اسلامی الازهر در مصر از ایران خواسته است که نمایش این فیلم را ممنوع کند زیرا حرمت و جایگاه پیام‌آور خدا را زیر سوال می‌برد. این اظهارنظر در شرایطی یک سال پیش مطرح شد که این فیلم هنوز آماده نمایش نبوده و هیچ‌کدام از علمای مرکز اسلامی الازهر این فیلم را تماشا نکرده بودند. مجید مجیدی هم در پاسخ به این اظهارنظر گفته بود که «برای این دغدغه‌ها احترام قایل هستم ولی سوال اینجا است که بالاخره ما پیامبر خودمان را چطور باید به دنیا معرفی کنیم؟ می‌دانید که رسانه امروز نقش تاثیر‌گذاری دارد و من تلاش کردم تصویری از پیامبر ارایه کنم که قرائت صحیح و درستی از وجود مقدس ایشان باشد.

ما قایل هستیم که پیامبر ما، پیامبر رحمه العالمین است». پس از این گفت‌وگو هم دیگر خبری از مخالفت نبوده است تاکنون و امید است پس از نمایش این فیلم که اوایل شهریور ماه سال جاری اتفاق می‌افتد علمای مرکز اسلامی الازهر نیز متوجه حسن نیت این فیلم و فیلمساز شوند. مجید مجیدی در کنار ساخت این فیلم کار دیگری نیز با همراهی شرکت نورتابان کرده است، او شهرکی را ساخته که با مختصات جغرافیایی تاریخی زمان پیامبر است و مخصوص مکه و مدینه؛ شهرکی که تنها برای این فیلم نیست و برای پروژه‌های مذهبی/تاریخی آینده سینمای ایران نیز کاربرد بسیار دارد.

نشست خبری فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله» در محل ساخت این فیلم برگزار شد. شهرک سینمایی پیامبر اعظم در فاصله ۵۵ کیلومتری شهر قم واقع شده و در آن ماکت شهرهای مکه و مدینه با مشخصات ۱۴۰۰ سال قبل و با ابعاد واقعی طراحی و ساخته شده است.

در شب برگزاری این نشست، برنامه‌ریزی این پروژه سینمایی به شکلی بود که خبرنگارها با هم و از یک مکان مشخص راه بیفتند تا همه با هم به این شهرک برسند. برنامه‌ریزی‌ها برای ساعت ۷ عصر بود، اما از آنجایی که تاخیرها همیشه در برنامه‌های ایران اتفاق می‌افتد و کسی هم به آن اعتراض نمی‌کند، دیر راه افتادن از تهران همان و دیر رسیدن به محل شهرک هم همان. روزهای پایانی مرداد است و هوا هم گرم، اما حال و هوای شهرک پیامبر اعظم با شمایل واقعی از مکه و مدینه حس دیگری دارد، در هر طرف خبرنگاری با ریکوردر سعی در گرفتن مصاحبه‌ای اختصاصی دارد، عکاس‌ها و فیلمبردارها هم در اطراف مشغول هستند و می‌خواهند تا نور عصرگاهی وجود دارد، تصاویر را ثبت کنند.

بالاخره نشستی که قرار بود ساعت ۷ شروع شود، ساعت ۹ شب شروع شد و مجید مجیدی، کارگردان این اثر سینمایی روبه‌روی خبرنگارهای حاضر نشست و به ارایه توضیحاتی در این زمینه پرداخت. حسین معززی‌نیا، منتقد سینما نیز برگزاری این نشست را بر عهده داشت. البته که طبق معلوم همه مراسم‌ها میکروفن مشکل داشت و صدای مجید مجیدی به خوبی شنیده نمی‌شد که البته در طول صحبت‌ها صدا بهتر شد و شنیدنش راحت‌تر. این کارگردان با اشاره به اینکه فیلم «محمد رسول‌الله» چند روز آینده در کشور اکران می‌شود، می‌گوید: قرار است هفت سال تلاش یک گروه در کنار یکدیگر را ببینیم.

البته با اینکه این برنامه امروز در محل شهرک برگزار شده، اما ما دوست داشتیم برنامه در مشهد برگزار شود و خود من هم فیلم را به ساحت امام رضا تقدیم کرده بودم، اما مسوولان وقت آستان دعوت ما را لبیک نگفتند و نتوانستیم به آنجا برویم. او ادامه می‌دهد: اساسا چگونگی و چرای شکل گرفتن این فیلم به ۸-۹ سال قبل برمی‌گردد، در جشنواره دانمارک بزرگداشتی را برای من گرفته بودند، همین زمان مصادف شد با توهین‌هایی که به پیامبر اعظم در روزنامه‌های کشورهای غربی شده بود؛ در همان زمان من نامه‌ای نوشتم برای جشنواره و گفتم نمی‌توانم در فستیوالی که به مقدس‌ترین موضوعی که برای من وجود دارد توهین کند، حاضر باشم. از همین رو نمی‌خواهم در این مراسم باشم.

این کارگردان با اشاره به اینکه این موضوع او را خیلی اذیت می‌کرده که تا به حال کاری در کشور و در زمینه فرهنگی انجام نشده است، اضافه می‌کند: در این مدت به این فکر می‌کردم که چرا در مقابل این بی‌احترامی‌ها فقط واکنشی هستیم و کاری نمی‌کنیم. به نظر من در معرفی جهان اسلام بسیار کم‌کاری کردیم و همین موضوعی شده که جهان هر طوری که خواسته با آن رفتار کند و قرائت زشتی را از اسلام به وجود بیاورد.

مجیدی درباره کم‌کاری جهان اسلام در مقابل تبلیغات غرب نسبت به اسلام گفت: «مثلا در سینما درباره پیامبرهای مختلف فیلم‌های متفاوتی کار شده، اما درباره حضرت محمد تنها دو فیلم را می‌بینیم! یکی همان قبلی و یکی هم همین. من فکر می‌کنم باید قرائت درستی را از اسلام در جهان نشان دهیم. ما با همین نگاه ۷ سال قبل دور یکدیگر جمع شدیم و کار را آغاز کردیم. عواملی که در تمام این سال‌ها سرمایه‌گذار کار بودند. دوستان زیادی که شاید حتی دیگر در جمع ما نباشند اما در شکل‌گیری این پروژه به ما کمک کردند تا این امر مهم به نتیجه برسد.» کارگردان «آواز گنجشک ها» درباره زمان نمایش این فیلم اعلام کرد: «درباره تاریخ اکران ۴ شهریور به مناسبت میلاد حضرت رضا و همزمان با آن در جشنواره مونترال خواهد بود. تدابیری که اندیشه شده.»

او درباره نوع پردازش به این فیلم و اعتراضات مرکز اسلامی الازهر گفت: «این فیلم با این نگاه شروع شده که صلحی را در جهان اسلام به وجود بیاورد، مقطعی را انتخاب کردیم که کمتر چالش برانگیز در جهان باشد. فضاهای مختلفی که برای این فیلم به وجود آمدهُ الازهر خیلی زود قضاوت کردند و با اینکه صورت را نشان ندادیم، اما گفتند نشان دادیم و البته این‌طور نیست.» مجیدی در پاسخ به این سوال که آیا این فیلم قسمت‌های دیگری نیز دارد، توضیح داد: «توفیق به حال حسی است که باید وجود داشته باشد تا قسمت‌های بعدی این فیلم ساخته شد.

باور ما بر این است که حال به وجود بیاید تا مستمر ادامه داشته باشد. در این ۷ سال انرژی از ما رفته است و حالا لازم است که تحقیقات دوباره انجام شود، فیلم باید نمایش داده شود و مورد نقد قرار بگیرد و من هم از دور بتوانم آن را نگاه کنم تا بتوانم کار را ادامه بدهم. اصلا ساخت این شهرک هم بر همین دلیل بوده و من از همه فیلمسازهای داخلی و خارجی تقاضا می‌کنم که کمک کنند و فیلم‌هایی را در این حوزه بسازند و در همین شهرک کارهای خودشان را انجام دهند.

این شهرک با موادی ساخته شده که تا ۳۰ نسل آینده پابرجا باشد. اصلا اینجا برای مردم عادی و مدارس جایی باشد که بیایند و دیدن کنند و بر نگاه فضای دینی خودشان بیفزایند.» مجیدی معتقد است هزینه‌ای که برای معرفی چهره رحمانی حضرت محمد انجام داده، قابل قیمت‌گذاری نیست و ادامه می‌دهد: اما باور دارم که فیلم خوب دیده می‌شود و هم در داخل کشور و هم خارج از کشور و مطمئن هستم از نظر اقتصادی هم به خوبی دیده می‌شود. ما از چهره‌ها شاخص داخلی و خارجی برای ساخت این فیلم استفاده کرده‌ایم. این نگاه در موسیقی، جلوه‌های ویژه هم وجود داشت و از امکانات خوبی بهره گرفتیم تا با استانداردهای جهانی کار کنیم. به این فکر کردیم که فیلم مخاطب خودش را جذب کند و از آن لذت ببرم.

خبرنگارهای دیگر کشورها نیز در نشست حضور داشتند، خبرنگاری از چین درباره تاثیر فیلم در دیگر کشورها از مجیدی سوالی می‌پرسد و این کارگردان عنوان می‌کند: ما معتقدیم که پیامبر اسلام برای همه جهانیان است و جدای از معجزه بزرگ حضرت که کلام خداست، اخلاق ایشان و نوع رفتار و تعاملی که با انسان‌ها داشته‌اند، چیزهایی است که دنیای امروز تشنه آن است و فکر می‌کنم هر باوری و هر اعتقادی می‌تواند با آن ارتباط خوبی برقرار کند. ساخت شهرک سینمایی «پیامبر اعظم» یکی از دستاوردهای بزرگ این اثر سینمایی است و مجیدی معتقد است ساخت این فیلم ظرفیت‌های زیادی را به سینمای کشور وارد کرده است.

این کارگردان تبلیغات شهری فیلم را که با همکاری سازمان زیباسازی شهرداری تهران انجام شده است، خیلی خوب ارزیابی می‌کند و می‌گوید: از آن‌جایی که برخی تصاویری که در این فیلم ثبت شده‌اند، دقیق مانند تابلوی نقاشی هستند، به نظرمان رسید که روی آنها را با نام و عنوان‌های مختلف پر نکنیم و اجازه دهیم این نگارخانه شهری همانطور که هست با مردم ارتباط برقرار کند. برخی به زمان طولانی فیلم اشاره می‌کنند و از اینکه نسبت به تایم معمول سینمای ایران متفاوت است، می‌گویند ممکن است مورد توجه قرار نگیرد، اما مجیدی توضیح می‌دهد: در ابتدا ۵ ساعت فیلم را حاضر داشتیم که از همان می‌توان سریال ۸-۹ قسمتی به دست آورد.

اما نسبت به نسخه‌ای که در روزهای جشنواره فیلم فجر برای اقشار مختلف جامعه اکران شده بود، ۱۸ دقیقه کمتر شده و امروز به ۲ ساعت و ۵۸ دقیقه رسیده است. مجیدی با تاکید بر اینکه اکران فیلم در کشورهای دیگر باعث بهتر دیده شدن جهان اسلام می‌شود، نمایش فیلم در مونترال را نشانه خوبی می‌داند و می‌گوید: به دلیل قرائت‌های غلطی که درباره پیامبر وجود داشته ممکن است بخواهند بیشتر درباره آن بدانند و ببینند. همانطور که فیلم را در آلمان نمایش دادیم و واکنش‌های خوبی را گرفتیم. و امیدواریم در مونترال مورد توجه قرار بگیرد و اتفاق‌های خوبی هم در این زمینه رخ بدهد.

مجیدی درباره نخستین اکران این فیلم در جشنواره مونترال کانادا که پیشتر سابقه توهین به مقدسات اسلامی را داشته است، گفت «اینگونه نیست که فکر کنیم حالا قرار است وسط یک مشت کافر فیلم به نمایش در بیاید و آن نگاه هم در آنجا میان همگان نیست و خدا در دل همه جای دارد». او همچنین توضیح داد که به‌صورت خصوصی فیلم را برای برخی از مردم کشورهایی نظیر آلمان نمایش داده است و بازخوردشان را به تماشا نشسته و ادامه داد: من باور دارم و معتقدم که این فیلم می‌تواند طرح موضوع کند و گام‌های موثری بردارد. می‌تواند سبب شود تا آنها که با چهره رحمانی پیامبر روبه‌رو می‌شوند در تفکرات‌شان دوباره بازنگری کنند یا روی این موضوع که چرا این نوع از تفکرات وجود دارد دوباره صحبت کنند.

مجیدی درباره مدت زمان فیلم همچنین توضیح داد: «در نظر داریم پس از نمایش این فیلم، آن را در هشت یا ۹ قسمت آماده کنیم و به‌صورت سریال نیز پخش کنیم اما برای نسخه سینمایی تمام تلاش‌مان را کرده‌ایم تا از حداکثر ظرفیت‌های سینمایی بهره ببریم. حتی فیلم را با برخی از اهالی رسانه و صاحب نظران تماشا کردیم و نظرات‌شان را درباره مدت زمان فیلم بررسی کردیم. پس از اینکه از فیلم بیست و شش دقیقه حذف کردیم شش دقیقه نیز از قسمت‌هایی که پیشتر حذف کرده بودیم اضافه کردیم که نسخه نهایی آن دو ساعت و پنجاه و هشت دقیقه است.» لازم به ذکر است روز دوشنبه غلامرضا فرجی، سخنگوی شورای صنفی نمایش اعلام کرده است که «فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله (ص) » از ۴ شهریور در دو گروه سینمایی و همزمان در گروه سینمایی آزادی و ماندانا اکران می‌شود. قرار است گروه سینمایی اریکه ایرانیان نیز قرار داد جدیدی را برای اکران یک فیلم جدید اعلام کنند.