نقد و بررسی فیلم مزار شریف

خلاصه داستان :

در سال 1337 زمانی که نیروهای طالبان شهر مزار شریف را به تسلط خود در آوردند، گروهی از دیپلمات های ایران در ساختمان کنسولگری پناه گرفتند اما نیروهای طالبان آنها را شناسایی و به شهادت رساندند. در این میان یک دیپلمات به نام شاهسوندی ( حسین یاری ) به شکل معجزه آسایی موفق به فرار از مهلکه می شود و سعی می کند خود را به مرز ایران برساند اما…

کارگردان :                                                                                                                          

عبدالحسین برزیده : متولد سال 1339 در شهر آبادان می باشد و فعالیت های سینمایی خود را با بازی و دستیار کارگردانی فیلم « در جستجوی قهرمان » در سال 1367 آغاز کرد. از جمله فیلمهای مهم برزیده می توان به « دکل » و « پرواز خاموش » اشاره کرد که هر دو در دهه ی 70 ساخته شده اند.

درباره فیلم « مزار شریف » :

« مزار شریف » درباره یکی از مهمترین اتفاقات سیاسی پس از انقلاب اسلامی ایران می باشد. فاجعه مزار شریف و شهادت دیپلمات های ایرانی در این حادثه، سوژه ای بکر برای ساخت یک اثر سینمایی شاخص و ارائه بین المللی آن بود و امید می رفت که عبدالحسن برزیده بتواند این سوژه را به خوبی پرورش داده و به در قامت یک فیلم سینمایی به اکران درآورد. اما « مزار شریف » ابدا نماینده شایسته ای برای پرورش این اتفاق نیست.

شاید در این ارتباط، مقایسه فیلم « مزار شریف » با اثری تحریف شده مانند « آرگو » بتواند قابل توجه باشد. « آرگو » با دستکاری کردن مستندات تاریخی اما فیلمسازی حرفه ای توانست توجه بسیاری از مردم جهان را آنطور که سازندگانش می خواستند به حادثه سفارت آمریکا در تهران جلب نماید. اما ایراد فیلم « مزار شریف » در این هست که ابدا قادر نیست از پتانسیل های بالای سینما و فاکتورهای مهمی که در فیلمسازی مطرح می باشد، برای جذابیت اثر استفاده نماید. « مزار شریف » براساس رویدادی واقعی ساخته شده و همین امر باعث می شود تا مخاطب انتظار مواجه شدن با اتفاقاتی واقعی را داشته باشد اما شخصیت های فیلم « مزار شریف » به حدی گنگ و ناپخته هستند که باور کردنشان در طول مدت زمان فیلم بسیار سخت است.

« مزار شریف » خرده داستانهایی که بتواند به انسجام قصه اصلی فیلم کمک کند ندارد و داستان فیلم با یک خط مستقیم ترسیم می شود که آن هم مملوء از ایرادات عجیب و غریب است. در داستان اصلی فیلم موضوعات مختلفی پرداخت می شود که می توانست منجر به ایجاد داستان های فرعی جذابی شود. به عنوان مثال در بخشی از فیلم درباره توطئه ای صحبت می شود که به موجب آن قرار بود ایران وارد جنگی با افغانستان شود. این موضوع می توانست پرداخت و جزئیات بیشتری به همراه داشته باشد اما پس از اینکه درباره آن گفتگوهایی رد و بدل می شود، به حال خود رها می شوند و تا انتهای فیلم هم کسی سراغی از آنها نمی گیرد. متاسفانه از این دست ایرادات در « مزار شریف » کم به چشم نمی خورد.

پرداخت شخصیت های داستان نیز ایرادات قابل توجهی دارد. مخاطبین فیلم به خوبی می دانند که شاهسوندی تنها بازمانده این حادثه تراژیک می باشد اما فیلم اشاره ای به دلایل و نحوه زنده ماندن وی نمی کند و حیرت تماشاگر را بر می انگیزد. گویا سازندگان به این موضوع اعتقاد داشته اند که مخاطب فیلم مصاحبه های تنها بازمانده این جریان را مطالعه کرده و نیازی به نشان دادن دوباره آن بصورت تصویری نیست! همراه شدن شاهسوندی با زنی افغان که مهتاب کرامتی نقش آن را بازی می کند، این ایرادات پرداختی را به یک مرحله پایین تر سوق می دهد و به ” تیپ ” تبدیل می کند.

دیالوگ های ضعیف و آکنده از شعاری که به شکلی ناپخته از زبان شخصیت های داستان شنیده می شود، » جمله دلایلی است که به مخاطب اعلام می کند نباید خیلی انتظار نگاه سینمایی به « مزار شریف » را داشت. شخصیت زن افغان که مهتاب کرامتی آن را ایفا می کند، انگیزه های نامشخصی از کمک به دیپلمات ایرانی دارد. ما هرگز متوجه نمی شویم که او چرا اینچنین جان فشانی می کند. این زن افغان بیش از اینکه یک شخصیت باشد، شبیه به تریبونی برای سر دادن انواع و اقسام شعارهاست. گفتن جملاتی نظیر : « هیچ جنگی به نفع هیچ مردمی نیست. » و « تو زنده میمانی تا بگویی چی دیدی! » از جمله این موارد است که بدون ظرافت و در قالب یک کلوزآپ تمام صفحه به سمت مخاطب شلیک می شود.

به همه این ضعف ها باید پرداخت ناامید کننده صحنه های کشته شدن دیپلمات های ایرانی که می توانست سکانس ماندگار فیلم باشد را نیز اضافه کرد. سازندگان به شکل عجیبی از پرداخت به جزئیات این رویداد سرباز زده اند و همانند آثار دهه ی شصت سینمای ایران، این دیپلمات های شهید را به کام مرگ می فرستند بدون آنکه توانسته باشند مخاطبشان را تحت تاثیر قرار داده باشند. این یک نقطه ضعف بزرگ است که سازندگان یک فیلم سینمایی پر هزینه قادر نیستند از یکی از مهمترین لحظات سیاسی تاریخ پس از انقلاب، سکانسی ماندگار که حق مطلب را درباره آن ادا کرده باشد بسازند.

با اینحال « مزار شریف » در بخش طراحی صحنه و لباس اثری شایسته است. گریم مناسب مهتاب کرامتی و بازی خوب وی و حسین یاری یکی از نکات قابل توجه فیلم محسوب می شود که در انبوه ایرادات فیلمنامه و کارگردانی، توانسته درخشان باشد.

« مزار شریف » اثری پر هزینه اما پر ایراد در بخش فیلمنامه و کارگردانی است که فرصت ارائه یک تصویر شایسته از واقعه شهادت دیپلمات های ایرانی در سال 1377 را از دست داده است. « مزار شریف » می توانست نماینده مناسبی از سینمای ایران در جهان باشد و در قواعد شطرنج سینمای جهانی، حرف های کمتر شنیده شده ای را به گوش جهانیان برساند. اما فیلمنامه و کارگردانی اثر به حدی ضعیف است که مُهر سفارشی بودن فیلم را پُر رنگ تر و بی سلیقه تر بر پیکر فیلم می چسباند.

منتقد : میثم کریمی                                                      

سایت ” مووی مگ “

نام فیلم : مزار شریف

کارگردان : عبدالحسن برزیده

فیلمنامه : عبدالحسن برزیده

تهیه کننده : منوچهر شاهسواری

مدیر فیلمبرداری: علیرضا زرین دست

بازیگران : حسین یاری،مهتاب کرامتی، عمار تفتی، ابراهیم برزیده،مسعود رایگان، محمد آقا محمدی، حسین باشه آهنگر