نقد و بررسی فیلم خانه پدری

خلاصه داستان :

ملوک دختر جوانی است که به دلایل ناموسی، پدرش ( مهران رجبی ) خواهان مرگ او است و برای اینکار به پسر کوچکش به نام محتشم گفته تا قبری در زیرزمین حفر کند تا ملوک را کشته و در آنجا دفن کنند اما…

کارگردان :

کیانوش عیاری : متولد سال 1330 در شهر اهواز می باشد. عیاری کار خودش را با ساخت فیلمهای تجربی 8 میلی متری آغاز کرد و در سالهای بعد وارد جریان اصلی سینما شد و آثار قابل قبولی همچون « تنوره دیو » و « آنسوی آتش » را روانه سینما کرد که با موفقیت در جشنواره فیلم فجر نمایش داده شدند. عیاری یکی از گزیده کار ترین کارگردانان ایرانی است که در چند سال اخیر حضوری در سینما نداشته است و آخرین ساخته اش « خانه پدری » محسوب می شود که آن هم محصول سال 1389 است.

درباره فیلم « خانه پدری » : 

« خانه پدری » شروع طوفانی و غافلگیر کننده دارد. 10 دقیقه ابتدایی فیلم که با تعقیب و گریز پدر و دختر و در نهایت قتل وحشتناک دختر به دست پدر همراه است، به راحتی می تواند هر تماشاگری را شوکه کند. این اتفاق می توانست یک مقدمه عالی برای فیلمی باشد که از هر حیث متفاوت با دیگر آثار سینمای ایران است و از جسارت بی نظیری در پرورش و به تصویر کشیدن ایده اش برخوردار است. اما در ادامه داستان این اتفاق آنطور که انتظار می رفت به وقوع نمی پیوندد.

« خانه پدری » که نامی کنایه آمیز در وصف فیلم است، درباره فرهنگ مرد سالاری و تضییع حقوق زنان در کشورمان است که در قالب نام ” خانه پدری ” به مخاطب ارائه شده است. ( یعنی جایی که می بایست فرد بیشترین احساس امنیت را داشته باشد ). تصویری که عیاری از وضعیت زنان در بازه های مختلف زمانی ترسیم کرده، چنان تلخ و گزنده است که تماشایش بر پرده نقره ای می تواند هر تماشاگری را سرشار از اندوه کند.

عیاری مانند ساخته های پیشین اش که واقع گرایی از ویژگی های برجسته آنها بوده، در « خانه پدری » نیز تصویری برگرفته از حوادث روزنامه ها واتفاقات جامعه مرد سالار ایران را به تصویر کشیده و با هوشمندی در این راه، به سال 1308 گریزی می زند و قتل فجیع دختر را در فرهنگ اشتباهی که در آن دوران حکمفرما بوده به تصویر می کشد. « خانه پدری » به ما نشان می دهد که حتی پس از قتل دختر، اعضای مرد خانواده تمایلی به پذیرش اشتباه خود ندارند و همچنان طی زمان های مختلف به جای پذیرش اشتباه خود، سعی در سرپوش گذاشتن بر آن با قفل کردن زیرزمین و اقدامات دیگر دارند.

با اینحال « خانه پدری » با اینکه سوژه حساسیت برانگیزی را انتخاب کرده و عیاری هم تا جایی که می توانسته آن را بصورت مستند روایت کرده، اما از حیث سینمایی به توفیق چندانی نمی رسد و اثری خسته کننده محسوب می شود. در واقع اگر بخواهیم 10 دقیقه طوفانی آغاز فیلم را نادیده بگیریم، « خانه پدری » مجموعه ای از اپیزودهای تکراری هست که اتفاق ویژه ای در آن رخ نمی دهد تا تماشاگر را با خود همراه کند. این اپیزودها قرار هست خشونت هایی که علیه زنان در سالهای اخیر روا داشته شده را با توجه به ماهیت داستان به معرض نمایش بگذارد اما هیچکدام از این اپیزودها به جز اپیزود ابتدایی، تاثیرگذار نیستند.

شاید بتوان اصلی ترین دلیل این موضوع را عدم شخصیت پردازی مناسب عنوان کرد. در « خانه پدری » افراد در طی مدت زمان کوتاهی که بر تصویر حضور دارند، ناگهان گرفتار تغییر زمانی فیلم و اضافه شدن شخصیت های دیگر به داستان می شوند که همگی آنها نیز از درد مشترکی به نام عدم پرداخت شخصیت رنج می برند. این مشکل به حدی تماشاگر را دچار مشکل می کند که پس از تغییر زمان فیلم، چند دقیقه ای طول می کشد تا متوجه شود الان کدام شخصیت نسخه مسن تر شده شخصیت اپیزود قبلی است!

می توان ایراداتی را هم به بازی بازیگران فیلم وارد کرد که به جز مهدی هاشمی ، اغلب آنها به نحو احسن از انجام وظایف خود بر نیامده اند.

انتخاب مهران رجبی با سابقه ای کاملا کمدی در نقش پدر ظالم خانواده که دختر را به قتل می رساند، شاید در وهله اول تصمیم پر جسارتی تلقی شود اما در اواسط فیلم زمانی که عیاری شوخی هایی را از زبان رجبی اجرا می کند موقعیتی عجیب را رقم می زند که در نقطه مقابل دیدگاه تاریک فیلم به مقوله مرد سالاری و ظلم به زنان می باشد.

با اینحال در مجموع به نظرم هنوز می توان « خانه پدری » را به واسطه سوژه جذابش و البته ده دقیقه طوفانی ابتدایی ستایش کرد. فیلم عیاری ، فیلم یکدستی نیست و از امتیاز مقدمه هیجان انگیزش در ادامه به خوبی استفاده نمی کند اما با اینحال یکی از پر مغز ترین فیلمهای چند سال اخیر سینمای ایران است که یک ” درد ” را به ما یادآوری می کند و آن ” مرد سالاری و تضییع حقوق زنهاست “. نگاهی که اگرچه تلخ است اما نمی توان آن را انکار کرد. عیاری با « خانه پدری » تلنگری به گذشته می زند و تفکری اشتباه و فرهنگی نادرست را در بازه های مختلف زمانی به تصویر می کشد که حکایت از پنهان کاری و سرپوش گذاشتن بر اشتباهات دارد. اما ای کاش این سوژه در بستری مناسب تر با روایتی جذاب تر به مخاطب ارائه می شد تا ماندگاری کاملی بر ذهن تماشاگر داشته باشد چراکه احتمالاً مخاطب پس از دیدن فیلم فقط ده دقیقه ابتدایی آن را به یاد خواهد آورد.

منتقد : میثم کریمی                                                      

این مطلب بصورت اختصاصی برای سایت ” مووی مگ ” به نگارش درآمده و برداشت از آن جز با ذکر دقیق منبع و اشاره به سایت مووی مگ، ممنوع بوده و شامل پیگیرد قانونی می شود.

به جامعه مجازی سایت مووی مگ بپیوندید و دوستان سینمایی جدید پیدا کنید!  

نام فیلم : خانه پدری

کارگردان : کیانوش عیاری

فیلمنامه : کیانوش عیاری

تهیه کنندگان : کیانوش عیاری، علی سلطانی

بازیگران :مهدی هاشمی ، شهاب حسینی ، مهران رجبی ، نازنین فراهانی و…