نقد و بررسی فیلم: آب یاب (The Water Diviner)

و‌سایت نقد فارسی:

نام فیلم: The Water Diviner

کارگردان : Russell Crowe

نویسندگان : Andrew Knight, Andrew Anastasios

بازیگران : Russell Crowe, Olga Kurylenko, Jai Courtney

ژانر: درام،جنگی  

هزینه تولید: ۲۲.۵ میلیون دلار

محصول کشور: استرالیا | ترکیه | ایالات متحده آمریکا

کمپانی توزیع کننده: Warner Bros

مدت زمان: 111 دقیقه

منتقد: جیمز براردینلی – امتیاز ۶.۳ از ۱۰ (۲.۵ از ۴)

خلاصه داستان : یک مرد استرالیایی بعد از نبرد گالیپولی برای یافتن سه پسر گمشده­اش به ترکیه می­رود.

راسل کرو در نخستین تجربه‌ی کارگردانی‌اش سعی کرده تا ماجرایی درباره‌ی جنگ، تراژدی، از دست دادن عزیزان، عشق و التیام زخم‌ها تعریف کند. نتیجه‌ی سخت‌کوشی او از همان ابتدای فیلم معلوم است و محصول نهایی به‌قدری از پی‌رنگ‌ها و شخصیت‌های فرعی انباشته شده که اغلب احساس می‌شود با نسخه‌ی [۱]Cliffs Notes رمانی پیچیده روبه‌رو هستیم. در واقع کرو مواد یک مینی‌سریال را در قالب یک فیلم سینمایی فشرده کرده و در نتیجه محصولی شتاب‌زده و دست‌پاچه به‌دست آمده که فضای چندانی برای پرداختن به ظرافت و جزئیات ندارد.

می‌گویند در دنیا کم‌تر چیزی هست که برای پدر یا مادر سخت‌تر از زنده ماندن بعد از فرزندشان باشد؛ کانر (راسل کرو) سه بار مجبور به تحمل این درد شده است: چهار سال قبل از این‌که اتفاقات فیلم «آب‌یاب/ The Water Diviner» رخ دهند، تمام پسران او در یک روز در نبرد گالیپولی ناپدید شده‌اند. کانر با تمرکز روی کارش به‌عنوان کشاورز و آب‌یاب با این درد کنار آمده، اما همسرش با کشتن خود سعی می‌کند از این درد فرار کند. کانر تنها و ناامید تصمیم می‌گیرد به ترکیه برود و بقایای پسرانش را برای تدفین و خاک‌سپاری در کنار مادرشان پس بگیرد، اما آنچه در پایان این سفر طولانی به آن می‌رسد سرزمینی است که جنگ و درگیری چندپاره‌اش کرده است. در شرایطی که امپراتوری عثمانی به‌حالت احتضار افتاده، به او اجازه نمی‌دهند از جبهه‌ی جنگ دیدن کند و سفرش، ظاهراً، با شکست روبه‌رو می‌شود، تا این‌که عایشه (الگا کورینکو)، مالک هتلی که در آن اقامت دارد، برای رسیدن به مقصود راهی نشانش می‌دهد که نیازی به مجوز رسمی ندارد.

بهترین و قوی‌ترین صحنه‌های «آب‌یاب» صحنه‌های آغازین آن هستند. کرو شخصیت کانر را به‌صورت مردی استوار و یک‌دنده تصویر می‌کند که، اگرچه اندوهش را پنهان کرده، اما آن اندوه گاهی از درونش به بیرون زبانه می‌کشد. فلاش‌بک‌ها لمحه‌هایی از زندگی او را، قبل از جنگ، و همچنین جزئیاتی از آخرین لحظاتی که هر سه پسرش با آتش مسلسل نقش بر زمین می‌شوند به بیننده ارائه می‌دهند. تماشای مرگ جان‌کاه یکی از پسرانش بسیار دردناک است.

در ترکیه، کانر به عایشه، بیوه‌ای که از استرالیایی‌ها متنفر است و پسری دارد که به قلب این مرد بداخلاق راه پیدا کرده، علاقه‌مند می‌شود. این جنبه از داستان خیلی ناشیانه ارائه می‌شود و اصلاً موثق نیست. اگرچه این‌که کانر به‌دنبال فرد جدیدی است که بعد از از دست دادن همه‌ی نزدیکانش به او ابراز محبت کند، از نظر عاطفی رضایت‌بخش است، اما هیچ‌چیز مقنعی درباره‌ی رومانس در فیلم دیده نمی‌شود. این نکته در مورد سفر غیرمحتمل کانر هم‌راه با یک سرگرد ترک (ییلماز اردوغان)، که تصمیم به شرکت در جنگ بر ضد یونانی‌های متخاصم گرفته، نیز صدق می‌کند. در حالی که نیمه‌ی نخست «آب‌یاب» خیلی مطمئن و موثق پیش می‌رود، نیمه‌ی دوم پر است از مایه‌های مصنوعی و غیرواقعی.

بحث‌های زیادی روی فیلم سایه انداخته‌اند. ترک‌ها، هم‌زمان با شکست استرالیایی‌ها در گالیپولی، مشغول اقدام وحشیانه‌ای، که امروز به «کشتار ارامنه» معروف شده، بودند. در فیلم به این اتفاق اشاره‌ای نمی‌شود؛ بستر فیلم اجازه‌ی طرح چنین چیزی را نمی‌دهد.

با این حال، «آب‌یاب» به چوبی دوسَرنجس تبدیل شده و بسیاری از نقدهای مخالف آن از جانب کسانی مطرح می‌شود که فیلم را ندیده‌اند. [این درست که] نسل‌کشی ارامنه بدترین تراژدی ممکن است، اما موضوع موردنظر «آب‌یاب» نیست و کرو نباید بابت نپرداختن به آن محکوم شود (برای افراد علاقه‌مند، فیلم «آرارات / Ararat» اتوم اگویان محصول ۲۰۰۲ خیلی جدی به این موضوع پرداخته است.).

«آب‌یاب» در واقع به غوغای حول سقوط امپراتوری عثمانی نمی‌پردازد، گرچه خیلی جزئی اشاره‌ای به آن می‌کند تا صحنه‌‌ی خود را بیاراید. فیلم درباره‌ی مردی است که بر درد غیرقابل‌تصور از دست دادن عزیزانش غلبه می‌کند و همواره با این احساس گناه دست‌به‌گریبان است که چرا مانع از رفتن پسرانش به آغوش مرگ نشده است. این فیلم درباره‌ی پدران و پسران (مُرده و زنده) است. تصویربرداری فیلم فوق‌العاده است و صحنه‌های نبرد تأثیرگذار هستند، اما حیف که کرو اجازه‌ی تنفس به شخصیت‌ها و شرایطشان نداده است؛ اگر این‌گونه می‌شد، بهتر می‌توانستیم با این داستان حماسی هم‌قدم شویم.