دایره البروج چیست؟

با حرکت زمین در مدار خودش، خورشید روی دائره البروج (دایرهٔ قرمز بزرگ) حرکت می‌کند

با حرکت زمین در مدار خودش، به نظر می‌رسد خورشید روی دائره البروج (دایرهٔ قرمز بزرگ) بر زمینه ستارگان حرکت می‌کند.

دائره البروج مسیر حرکت ظاهری سالانهٔ خورشید نسبت به زمین، بر روی کره سماوی است.

در تصویر بالا برج فلکی هر ماه را همراه با نام هر ماه مشاهده می کنید

دائره البروج دایره‌ای فرضی در آسمان است که ظاهراً (از دید ساکنان کرهٔ زمین) به نظر می آید که خورشید در مدت یک سال آن دایره را طی می‌کند.

این دایره در حقیقت مدار حرکت انتقالی زمین را به دور کرهٔ خورشید مشخص می‌کند و در واقع طرح مدار زمین بر کرهٔ آسمان است یعنی دایره‌ای است که از تلاقی سطح مدار حرکت انتقالی زمین با کرهٔ آسمان که آن را اصطلاحاً فلک ثوابت نامیده‌اند پیدا می‌شود.

دائره البروج نیز همراه با منطقه البروج به وسیله بروج دوازدگانه تقسیم می شود.

وضعیت دائره البروج در آسمان
بین صفحه دائره البروج و صفحه استوای سماوی زاویه‌ای به اندازهٔ ‘۳۰ °۲۳ وجود دارد که در حقیقت همان زاویه بین محور چرخش زمین با عمود بر صفحه حرکت انتقالی زمین به دور خورشید است.

دو نقطهٔ تلاقی بین دائره البروج و استوای سماوی، اعتدال بهاری و اعتدال پائیزی نامیده شده اند. وقتی خورشید در نقطهٔ اعتدال بهاری (زاویهٔ صفر) قرار می‌گیرد، فصل بهار در نیمکرهٔ شمالی (و فصل پائیز در نیمکرهٔ جنوبی) آغاز می‌شود و وقتی خورشید در نقطهٔ اعتدال پائیزی (زاویهٔ ۱۸۰ درجه) قرار می‌گیرد، فصل پائیز در نیمکرهٔ شمالی (و فصل بهار در نیمکرهٔ جنوبی) آغاز می‌شود.

از سوی دیگر خورشید بر روی دائره البروج از دو نقطه مقابل هم عبور می‌کند که بیشترین انحراف زاویه ای از استوای سماوی را دارند: ابتدا رأس السرطان در نیمه شمالی آسمان و سپس رأس الجدی در نیمه جنوبی آسمان. این دو نقطه به ترتیب، نقطه انقلاب تابستانی و نقطه انقلاب زمستانی نامیده شده اند.

شمالی ترین نقطهٔ دائره البروج را نقطهٔ انقلاب تیر و جنوبی ترین نقطهٔ آن را انقلاب دی می‌گویند که خورشید به ترتیب حدود ۲۲ ژوئن مطابق ۳۱ خرداد و ۲۲ دسامبر مطابق ۳۰ آذر به این نقاط می‌رسد.

تقسیم بندی دائره البروج
دائره البروج نیز همراه با تقسیم منطقه البروج به ۱۲ بخش مساوی (هر بخش یک برج، معادل ۳۰ درجه یا دوبعد ساعتی) تقسیم می‌شود. در دو هزار سال قبل از میان ۱۲ صورت فلکی عبور می کرده و برج ها بوسیله آنها نامگذاری شده‌ است که امروزه بعلت حرکت تقدیمی زمین با پیوستن صورت فلکی حوا (مارافسای) که در میان دو صورت فلکی کژدم و صورت فلکی کمان و در گذر برج قوس قرار دارد عملاً دائره البروج از ۱۳ صورت فلکی عبور می کند اما این به معنی افزوده شدن بر برج‌های دوازده‌گانه نیست. هر بخش از دائره البروج نماینده یک برج است. حرکت انتقالی زمین به دور خورشید موجب می‌شود که در هر ماه از سال خورشیدی، خورشید ظاهراً درون یکی از این برج های دوازده گانه قرار بگیرد. در حقیقت برج از تقسیمات منطقهالبروج است که دائره البروج در مرکز منطقه البروج و میزان این تقسیم بندی است.

نامگذاری برج ها
در زیر نام ۱۲ برج دائره البروج آورده شده است. این نام‌ها در اصل از ۱۲ صورت فلکی منطقه البروج گرفته شده است. باید دانست که این نامگذاری بیش از دو هزار سال قدمت دارد و در حال حاضر به دلیل پدیده‌ای به نام تقدیم اعتدالین، ۱۲ صورت فلکی منطقه البروج نسبت به ۱۲ برج هم‌نام آنها در آسمان جابه جا شده و تقریباً هر صورت فلکی به اندازهٔ یک برج (معادل ۳۰ درجه) به سمت شرق آسمان حرکت کرده است.

در بعضی نوشته‌های فارسی (قدیم) برج (آبام)، دائره البروج (آبامگرد)، منطقه البروج (آبامگاه)، سیاره (گویال) نام گرفته‌اند.

علائم برجهای دوازده گانه

نام برج‌های دوازده گانهٔ دائره البروج با (معانی) و دیگر اسامی آنها عبارت است از:

• برج حمل: (قوچ) قوچ – بره – گوسفند – گوسپند
• برج ثور: (گاو نر) گاو – گاو نر
• برج جوزا: (دوپیکر) دوپیکر – توأمان – زُروان
• برج سرطان: (خرچنگ) خرچنگ – چنگار
• برج اسد: (شیر) شیر یا شیر بزرگ – اسد اکبر – شیراختر
• برج سنبله: (خوشه) خوشه – دوشیزه – عذرا – آناهیتا
• برج میزان: (ترازو) ترازو
• برج عقرب: (کژدم) کژدم – گژدم
• برج قوس: (کمان) کمان – کماندار – کمانگیر – آرش – آرش کمانگیر – رامی – نیماسپ
• برج جدی: (بزغالهٔ نر) بزغاله – بز – بز دریایی – کُریشک
• برج دلو: (آب کش) آب کش – آبریز – بُرز – ساکب الماء
• برج حوت: (ماهی) ماهی یا دوماهی – سمکه الشمالیه

در جدول زیر نام برج‌ها به همراه ماه معادل در سال خورشیدی آمده است. ستون تاریخهای نجومی، روزهایی را مشخص می‌کند که خورشید بطور میانگین در داخل هر برج قرار می‌گیرد.

برج و صورت فلکی
در قدیم گاه به جای واژهٔ صورت فلکی از معادل عربی آن یعنی برج استفاده می‌شده است. به همین دلیل هنوز هم چنین استفاده ای از کلمهٔ برج صورت می‌گیرد.

اما باید به اختلاف این دو واژه توجه شود: صورت فلکی به مجموعهٔ چند ستاره که شکلی خاص را در ذهن بیننده القاء می‌کنند گفته می‌شود، در حالی که برج به هر یک از تقسیمات دوازده گانهٔ دائره البروج اطلاق می‌گردد. معادل روزهای ماه های میلادی نسبت به ماههای هجری خورشیدی به علت تعدیل و تطبیق کبیسه های گاهشماری ها در بعضی سالها به ندرت به اندازه یک روز متفاوت می باشد.

منبع : fa.wikipedia.org