آشنایی با گیاه کندر

1395/06/05

با مجله اینترنتی برگک در یک مطلب تازه از دانستنیهای گیاهان و حیوانات همراه باشید :

شرایط محیطی بر رشد درخت و تولید رزین تاثیر دارد

کندر گیاهی خزاندار است که ارتفاع آن به 2 تا 8 متر می رسد. این گیاه می تواند به صورت یک تنه و یا چند تنه رشد کند.

کندر – FRANKINCENSE

نام علمی : BOSWELLIA SACRA

خانواده : BURSERACEAE – بورسراسه
بومی منطقه : عربستان- شمال شرقی آفریقا( سومالی)
نام های دیگر : olibanum-tree

نور محیط : خیلی زیاد

آبیاری و رطوبت : خشک

دمای ایده آل محیط : 40-25 درجه
خاک و تغذیه : خاکهای آهکی

• شرایط محیطی بر رشد درخت و تولید رزین تاثیر دارد. در منطقه ای از عربستان که به نام Nejd معروف است و کوه های ظفار با بیابان برخورد می کند، کندر بسیار آرام رشد می کند و صمغ بسیار با کیفیتی تولید می کند. مطالعات اخیر نشان می دهد که در نتیجه برداشت بیش از اندازه درختان کندر رو به انقراض هستند.

این مطالعات نشان می دهند که وقتی از درختان بیش از اندازه صمغ برداشت می شود، تنها 16% بذرها جوانه خواهند زد درحالیکه وقتی از درختی صمغ گرفته نمی شود تقریبا 80% بذرها جوانه می زنند. علاوه بر این، حیوانات هم از این گیاه تغذیه می کنند.

• کندر گیاهی خزاندار است که ارتفاع آن به 2 تا 8 متر می رسد. این گیاه می تواند به صورت یک تنه و یا چند تنه رشد کند. پوست تنه کاغذی است و به راحتی جدا می شود. برگهای کندر به صورت متقابل و مرکب است. تعداد برگچه ها در هر برگ فرد است.

گل های کندر کوچک، سفید-زرد و به صورت خوشه ای هستند. میوه کندر کپسول و به اندازه 1 سانتیمتر است. گیاهان کندر وقتی 8 تا 10 ساله هستند شروع به تولید رزین می کنند. با ایجاد یک شکاف سطحی و کوچک بر روی تنه یا شاخه ها می توان رزین را خارج کرد. این رزین در معرض هوا خشک می شود.

• کندر به نور کامل آفتاب و آب و هوای کاملا خشک نیاز دارد. نیاز آبی این گیاه کم بوده و رطوبت های صبحگاهی را ترجیح می دهد.
• کندر معمولا در خاک های سنگریزه دار و آهکی رشد می کند. pH مورد نیاز آن 7.6 تا 7.8 است.

• از صمغ کندر برای درمان آسم و آرتروز استفاده می شود. این گیاه دارای ترکیبات تری ترپنوئیدی مانند boswellic acids است که ضد التهاب است. سایر ترکیبات این گروه ضد سرطان، ضد تومور و کاهش دهنده کلسترول و تری گلیسیرید خون هستند. از دوران باستان در هند از این گیاه برای درمان انواع التهابات استفاده می شد. در یک مطالعه مصرف روزانه کندر سبب کاهش علائم بیماری آسم مانند کاهش تعداد حملات آن شد. یک بررسی بر روی 30 بیمار مبتلا به ورم مخاط روده بزرگ بین 18 تا 48 ساله صورت گرفت.

این مطالعه به 20 بیمار boswellia (ماده موثره کندر) و به 10 نفر دیگر داروی sulfasalazine داده شد. در این مطالعه نشان داده شد که از 20 نفر تحت درمان با ماده موثره کندر 14 نفر بهبود یافتند در حالیکه از بین 10 نفری که داروی شیمیایی دریافت کردند تنها 4 نفر بهبود یافتند. این بیماران درد شکمی کمتر، خونریزی، روده بزرگ سیگموئیدی و اسهال کمتری داشتند. در مطالعه Pak) 2006) نشان داده شد که کندر در غلظت های مشخصی می تواند از کبد در برابر آسیب دیدگی بیشتر محافظت کند. در مطالعه Kimmatkar) 2003) نشان داده شد که کندر در درمان آرتروز موثر است.

• این گیاه آفت و بیماری خاصی ندارد.
• تکثیر این گیاه عمدتا با قلمه انجام می شود. از بذر هم برای تکثیر کندر استفاده می شود ولی جوانه زنی آن پایین است.
• این گیاه عوارض جانبی زیادی ندارد. مطالعات بر روی موشها نشان می دهد که مقادیر بسیار زیاد کندر باعث آسیب به کبد می شود در حالیکه مقادیر کم تقویت کننده کبد است.

نکات قابل توجه:
۱- کندر اولورزین گونه های درخت بوسولیا می باشد که از مناطق مختلف دنیا به ایرتان وارد می شود؛ بنابراین گونه های مختلف آن ممکن است از نظر ظاهر با یکدیگر تفاوت داشته باشد.

۲- با توجه به اینکه آب وهوا های مختلف در کمیت و کیفیت مواد موثر گیاهان تاثیر می گذارد، کندر هایی که از مناطق مختلف بهایران وارد می شوند، دارای ترکیبات یکسانی نیستند و تفاوت هایی با هم دارند که مهم ترین تفاوت در میزان درصد اسانس و ترکیبات مهم آن است.

۳- طی تحقیقاتی که توسط دکتر صالحی و همکاران در دانشکده ی داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران بر روی چهار نوع کندر انجام گرفت، نتایج تا حدی باهم اختلاف داشت، ولی ترکیبات مهم موجود در کندر تایید شد و نتایج حاصله با نتایج به دست آمده در چند کشور از جمله هندوستان مشابه بود.

۴- در طب عوام (عامیانه) بر این باورند که کندر حافظه را تقویت می کند و معتقدند که در صورتی که زنان باردار هر روز مقدار کمی کندر مصرف کنند،بچه ی آنها باهوش می شود. با مطالعه ای که نگارنده در منابع قدیم و جدید انجام داده نشانه هایی از این باور وجود دارد و در چند منبع قدیمی ازجمله کتاب ابن سینا به این نکته اشاره شده است که: ” کندر تقویت هوش و فکر می کند. بعضی مردم را نصیحت می کنند که همیشه ناشتا آب خیسانده ی آن را بخورند، اما زیاد خوردنش سردرد آورد. “

همچنین تحقیقات جدیدی که در دانشکده ی داروسازی علوم پزشکی تهران انجام گرفته، نشان می دهد مصرف کندر بر حافظه ی موش ها تا حدی موثر بوده است.

لذا نشانه هایی از تاثیر مثبت مصرف کمی کندر بر روی حافظه وجود دارد ولی تایید این مساله و تعیین میزان مصرف آن در سنین و جنسیت های مختلف نیازمند تحقیقات گسترده و بررسی تاثیر آن بر انسان و حیوان است تا تاثیرات و عوارض جانبی و دیگر ابهامات این موضوع روشن شود.

۵- در کتاب ابن سینا راجع به کندر چنین آمده :
“صمغی است که یونانیان آن را کندر خوانند.گاهی کندر را از شهرا می آورند که نامش رباط است. همچنین از سرزمین هندوستان نیز کندر می آورند که این نوع به رنگ یاقوت یا بادمجان است. هرگاه زمان زیاد بر کندر بگذرد با رنگ زرد ارغوانی در می آید.

«بهترین نوع کندر از سرزمین یونان است که به کندر نرینه معروف است و آن را «سطاعونیس» نامند. این نوع کندر سخت، دیرشکن و سفید رنگ است نوع دیگر کندر از مغرب است که ان را قوقسفوس گویند که کم ارزش تر از نوع یونانی بوده و به رنگ یاقوت است.»