با مجله اینترنتی برگک در یک مطلب تازه از طب سنتی همراه باشید :
بلغور یکى از مواد غذایى است که از نظر مواد مغذى شفابخش بسیار ارزشمند است
بلغور براى انواعى از ناراحتى ها از جمله براى رفع یبوست و کنترل بیمارى دایورتیکولار و کنترل بواسیر مفید باشد.
بلغور یکى از مواد غذایى سنتى ایران و در عین حال از نظر مواد مغذى شفابخش بسیار ارزشمند است. متأسفانه در حال حاضر بخصوص در شهرها از الگوى غذایى مردم تا حدود زیادى حذف شده است ولى برعکس در کشورهاى مغربزمین بخصوص در امریکا با توجه به جوانب درمانى آن در ردیف مواد غذایى مورد توجه گروه روشنفکر و دانشمندان تغذیه قرار گرفته و به انواع مختلفه تهیه و در بازار عرضه مىشود.
برخلاف اغلب دانه هاى غلات و حبوبات که تا حدودى دیرپز هستند، بلغور چون قبلا نیمپخته شده و خشک شده است خیلى زود مىپزد. در ایران بلغور را در روستاها با آسیاهاى دستى به شکل گندم نیمکوب درمى آورند و بسته به معمول هر محل در برخى نقاط ریزتر و در بعضى نقاط درشت تر مى باشد. و به طور کلى دو نوع است بلغورى که از گندم با پوست تهیه مىشود و بلغورى که با گندم سفید کرده و بدون پوست تهیه مى شود که در اینجا بلغور مفید مورد نظر ما بلغور با پوست است.
در مراکز تحقیقات بین المللى و در کانادا و امریکا تحقیقات زیادى در مورد آثار درمانى بلغور به عمل آمده از جمله تحقیقات نشان مى دهد که خوردن بلغور مى تواند نقش مهمى در جلوگیرى از سرطان کولون و سرطان پستان و دیابت داشته باشد به علاوه چون داراى مقدار قابل ملاحظه اى فایبر غیر قابل حل در آب است مى تواند براى انواعى از ناراحتى ها از جمله براى رفع یبوست و کنترل بیمارى دایورتیکولار و کنترل بواسیر مفید باشد.
بلغور معمولا به سه شکل عرضه مىشود:
1- بلغور کم کوب که دانه هاى آن درشت و هم عرض دانه هاى برنج است و براى پختن غذایى به شکل پلو و یا مخلوط با برنج مصرف مى شود. در برخى موارد گندم کامل که قبلا جوشیده شده باشد عینا خشک شده و عرضه مى شود.
2- بلغور نیمکوب که براى تهیه صبحانه به کارمى رود که تنها و یا مخلوط با شیر یا عسل مى خورند.
۳٫ بلغور ریزکوب که براى تهیه انواع دیگرى از غذاها از جمله براى تهیه نوعى سالاد عربى به نام تابوله(Tabbouleh) به کارمىرود.
نقش بلغور در رفع خطر از مواد شیمیایى بیمارى زا که وارد بدن مى شوند.
هر قدر در تهیه مواد براى رژیم غذایى دقت شود که بهداشتى و سالم باشند ولى باز خواه ناخواه هر روز در معرض برخورد با تعدادى مواد شیمیایى خطرزا خواهیم بود. دو دسته از انواع این گونه مواد خطرآفرین که جلوگیرى از تماس و برخورد با آنها بسیار مشکل و شاید غیر عملى باشد مواد نیتراتها و ترکیبات شیمیایى نیتریتها هستند.
ترکیبات نیتراتها معمولا در اغلب سبزیجات نظیر چغندر- کرفس- کاهو و نظایر آن وجود دارند و نیتریتها به طور کلى موادى هستند که معمولا به فرآورده هاى غذایى تجارتى نظیر ماهى دودى و انواع کنسروها و فرآورده هاى گوشتى تجارتى براى نگهدارى و جلوگیرى از خراب شدن آنها مى زنند.
این ترکیبات شیمیایى به طور مستقل و بخودى خود عیبى ندارند و مضر نیستند ولى همینکه همراه مواد غذایى خورده مى شوند، در بدن انسان تبدیل به ترکیبات مضرّ سرطانزایى به نام نیتروزامینها مى شوند. و چون تقریبا اجتناب از خوردن نیتراتها و نیتریتها در جوامع فعلى جهان عملى نیست، بنابراین راه حل دیگر براى گریز از برخورد با ضررهاى آنها رژیم غذایى مناسب و استفاده از مواد غذایى است که بتواند با آنها مبارزه کند و بلغور یکى از آن قبیل مواد غذایى است که در این باره مىتواند خیلى کمک کند و مفید باشد. دکتر لیلیان تامپسون استاد علوم تغذیه در دانشگاه تورنتو مى گوید در بلغور یک ترکیب شیمیایى وجود دارد به نام فرولیک اسید”(Ferulic acid) که در بدن از تبدیل مواد نیتراتها و نیتریتها به ماده خطرزاى نیتروزامین ممکن است جلوگیرى کند.
بعلاوه بلغور مى تواند از راه دیگرى نیز براى جلوگیرى از سرطان کمک کند، آن وجود موادى است در بلغور به نام لینان لینانها سرشار از مواد مبارز با سرطان هستند و بخصوص براى پیشگیرى از سرطان کولون (روده بزرگ) و پستان مفید مىباشند.لینانها داراى خاصیت ضد اکسیدکننده مى باشند یعنى با مولکولهاى اکسیژن مخرّب (رادیکالهاى آزاد) مى جنگند و قبل از اینکه آنها بتوانند به سلولهاى سالم آسیبى برسانند، آنها را مى بلعند. دکتر تامسون مى گوید لینانها حتى در مواقعى که تغییرات سرطانى اتفاق افتاده باشد نیز سلول را تحت مراقبت و محافظت قرار داده و مانع مى شوند که روند پیشرفت سرطان از کنترل خارج شود.
نقش بلغور براى قلب
به طورىکه در مقالات قبلى شرح داده شده رادیکالهاى آزاد در سرطانى شدن سلولها سهم دارند و بعلاوه رادیکالهاى آزاد در ایجاد آسیب به رگهاى خونى نیز شرکت دارند و زمینه را براى مبتلا شدن به بیمارىهاى قلبى آماده مى نمایند.
لینانها براى کمک به قلب از طریق حفظ و حمایت کلسترول نرمال نیز مؤثر مى باشند. ممکن است ذکر اینکه، چون بلغور براى حفظ کلسترول مؤثر است، به عنوان یک غذاى شفابخش مورد توجه قرار مى گیرد، براى عدهاى از مردم تعجب آور باشد زیرا با گفته هاى دیگر دانشمندان تغذیه که همه جا صحبت از روشهایى براى کاهش کلسترول است ظاهرا متناقض به نظر مى رسد، ولى اینطور نیست زیرا کلسترول در مواقعى مضر است که مولکولهاى آن به خصوص مولکولهاى جزء بد کلسترول ، مورد حمله رادیکالهاى آزاد قرار گیرند و مسموم شوند و در جدار رگهاى خونى رسوب کرده موجب تنگ شدن عروق خونى و ایجاد اختلال در گردش جریان خون و مآلا موجب ناراحتى قلبى شوند، و الّا اگر کلسترول یعنى جزء بد آن(LDL) مسموم نشود و مقدار جزء خوب آن یعنىHDL نیز به مقدار کافى بالا باشد، کلسترول ذاتا از مواد بسیار لازم و ضرورى بدن انسان مى باشد. بنابراین هر ماده غذایى از جمله بلغور که کلسترول را از آسیب رادیکالهاى آزاد حفظ مى کند مىتواند خدمتى به قلب کرده و از بیمارىهاى قلبى تا حدودى جلوگیرى نماید.
بلغور براى انواعى از ناراحتى ها از جمله براى رفع یبوست بسیار مفید است
نقش بلغور در کمک به کاهش حدت بیمارى دیابت
دکتر دیوید جنکیدس استاد علوم تغذیه و پزشکى در دانشگاه تورنتو مى گوید، بلغور از طریق دیگر نیز مى تواند به سلامت انسان کمک کند. زیرا بلغور داراى ضریب شیرینى نسبتا پایین است (در حدود ۶۹- ۶۰) در مقایسه با گلوکز که صد است. توضیح این مطلب این است که قند و یا به عبارت صحیح تر نشاسته اى که در بلغور وجود دارد خیلى آهسته تر از گلوکز و به تدریج در جریان هضم، هیدرولیز شده و به صورت قند قابل جذب درآمده و وارد جریان گردش خون مى شود، و این کار نه فقط در ثابت نگهداشتن سطح قند خون کمک مى کند که براى اشخاصى که مبتلا به دیابت هستند خیلى مهم است، بلکه ممکن است نقش مؤثرى نیز در کاهش خطر براى قلب داشته باشد.
بلغور سرشار از فایبراست
اگر مقدار فایبر در مواد غذایى بیشتر باشد مقدار کاهش کلسترول بیشتر محسوس است و خطر سرطان و دیابت نیز کمتر مى شود، و به بیمارىهاى هاضمه اى نظیر یبوست و بواسیر کمک مى کند.
بلغور سرشار از فایبر است، در یک پیمانه بلغور در حدود ۸ گرم فایبر وجود دارد که در حدود ۱- ۳ نیاز روزانه توصیه شده براى بدن را تأمین مىکند. و در مقایسه با برنج سفید که در یک پیمانه آن فقط ۸/ ۰ گرم فایبر وجود دارد قابل ملاحظه است.
خواص مهم بلغور ناشى از وجود فایبر غیر قابل حل در آن است. این نوع فایبر در مجارى هاضمه و در روده ها شکسته نمىشود و جذب نمى گردد، در روده مى ماند و آب زیادى جذب مى کند و درنتیجه مدفوع حجیمتر و سنگینتر شده و راحتتر در روده ها حرکت مى کند و آسانتر و سریعتر دفع مى شود و مواد مضر سرطانزاى موجود در روده بزرگ نیز همراه مدفوع قبل از اینکه فرصت ایجاد خطرى براى کولون بکنند از بدن خارج مى شوند.
در یک تحقیق ۴ ساله که در مرکز تحقیقات پزشکى در نیویورک سیتى در بیمارستان نیویورک به عمل آمده محققان ۵۸ نفر مرد و زن داوطلب را که مبتلا به پولیپ روده بودند از نظر تأثیر رژیم غذایى مورد مطالعه قرار دادند. در این تحقیق به عده اى از مردان و زنان داوطلب روزانه در رژیم غذایى آنها مقدارى سبوس گندم که داراى ۲۲ گرم فایبر غیر قابل حل بود منظور شده بود و عدهاى دیگر از مواد غذایى معمولى خود که میزان فایبر آن خیلى کم بود استفاده مى کردند. پس از خاتمه مدت آزمایش داوطلبان مورد بررسى کامل و دقیق پزشکى قرار گرفتند و مشاهده شده است گروهى که در رژیم غذایى خود از ۲۲ گرم فایبر هر روز استفاده مى کردند یعنى از مواد غذایى مى خوردند که روزانه ۲۲ گرم فایبر را تأمین مى کرد در مقایسه با گروهى که در رژیم غذایى خود از فایبر استفاده نمى کردند، به احتمال بیشترى پولیپ هاى آنها منقبض و کوچک شده و در مورد بعضى از آنها به کلى از بین رفته است.
فایبر غیر قابل حل در آب، براى رفع یبوست نیز مؤثر است و دفع سریعتر مدفوع باعث مىشود که مواد مضرّ سرطانزاى داخل روده بزرگ پیش از این که ایجاد آسیبى در سلولهاى سالم بکنند از صحنه خارج شده و همراه مدفوع دفع مى شوند به علاوه جلوگیرى از یبوست خود براى کنترل بواسیر و بیمارى دایورتیکولاریس نیز مفید است.
بالاخره بلغور منبع سرشارى از مواد معدنى مورد نیاز بدن است و علاوه بر آهن و فسفر و روى در یک پیمانه بلغور مواد زیر موجود است:
– یک میلى گرم منگنز که در حدود نصف نیاز روزانه از بدن را تأمین مى کند. منگنز براى حفظ سلامت استخوانها و اعصاب و دستگاه تناسلى مفید است.
– ۱۵ میکروگرم سلنیوم(Selenium) که در حدود ۲۲ درصد نیاز روزانه بدن را تأمین مى کند و براى حفظ و حمایت قلب و تقویت سیستم دفاع طبیعى بدن کمک مى کند.
– ۵۸ میلىگرم منیزیوم که ۱۵ درصد نیاز روزانه بدن را تأمین مى کند و به تنظیم ضربان قلب و فعالیت و اعصاب و انقباض عضلات و تشکیل استخوانها کمک مى کند.
منبع: boalii.ir
