حکم گرفتن شیربها

حکم شیربها چیست؟
در برخی مناطق بین خانواده‌ها، مرسوم است که هنگام خواستگاری و ازدواج، شوهر، علاوه بر مهریه‌ای که براى زن معین شده، موظف به پرداخت مالى براى والدین زن می‌شود، که آن را « شیر بها » می‌گویند.

گفتنی است وجود این امر در ازدواج، ناشی از دلیلی شرعی نبوده و نمی‌توان شوهر را ملزم به پرداخت آن کرد. اما چنانچه این مسئله با رضایت طرفین بوده و یا در قالب شرط ضمن عقد مطرح شود، اشکالی ندارد.
 
حکم گرفتن شیربها
سوال: گرفتن شیربها توسط پدر یا نزدیکان دختر چه حکمی دارد؟

امام خمینی(ره):
اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.
(تحریرالوسیله، 1382، ج2، ص 298، م9)
(استفتائات، 1382، ج 3، ص 190، س 38)
 
آیه الله بهجت(ره):
اگر جزو مهریه باشد یا به عنوان جعاله (تعهد به پرداخت مالی معین، در برابر انجام دادن کاری حلال و درخور اعتنای عقلاء ـ فرهنگ فقه، ج3، ص90) باشد یا شرط ضمن عقد باشد، لازم الوفاء است. (در غیراین صورت) مربوط به تراضی طرفین است.
(استفتائات 1386، ج4، ص 49، 4723 و 2725)

 آیه الله تبریزی(ره):
گرفتن شیربها مورد اشکال است ولی اگر به صورت شرط ضمن عقد برای غرض صحیح دیگری شرط هبه کنند برای پدر دختر و غیره یا در مقابل عمل مباح برای غیر دختر مالی را به عنوان جعاله و مانند آن قرار دهند جایز است.
(استفتائات، 1385، ج1، ص 263، م 1628و ج2، ص 328، س 1351)
 
آیه الله خوئی(ره):
اگر در متن عقد شرط شود که زوج بدهد، صحیح و پرداختن آن لازم است.
(استفتائات، ص 314، س 1051)

 آیه الله سیستانی(دام ظلّه):
اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.
(منهاج الصالحین، 1427هـ ق، ج3، ص 94، م 301 و سوال شفاهی از دفتر)

 آیه الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):
اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.
(هدایه العباد، 1420هـ ق، ج2، ص 457، م9)
(جامع الاحکام، 1385، ج2، ص 26، س1306)

 آیه الله فاضل لنکرانی(ره):
اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به  او می بخشند، حلال است.
(الاحکام الواضحه، 1426هـ ق، ص 290، م 1732)
(جامع المسائل، ج1، ص 395، س 1497)

 آیه الله گلپایگانی(ره):
اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.
(مجمع المسائل، 1412هـ ق، ج2، ص 168، س 469)
(هدایه العباد، ج2، ص 360، م 1262)
 
آیه الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):
اگر به صورت شرط ضمن عقد به هنگام خواندن عقد نکاح قید شود، جایز است.
(استفتائات جدید، ج1، ص 242، با استفاده از س 854 و ص 245، با استفاده از س 868)

 آیه الله نوری همدانی(دام ظلّه):
اگر به عنوان جعاله یا هبه باشد، اشکال ندارد.
(هزار و یک مساله فقهی، 1383، ج2، ص 188، س 626)

 آیه الله وحید خراسانی(دام ظلّه):
اگر دادن و گرفتن شیربها به عنوان جعاله برای عمل مباحی باشد جایز و حلال است و عامل استحقاق آن را دارد و زوج بعد از دادن آن نمی تواند آن را پس بگیرد و اگر به عنوان جعاله نیست چنانچه زوج با طیب نفس و رضایت خود، شیربها را به نزدیکان دختر می دهد اگر چه برای جلب خاطر و راضی کردن نزدیکان باشد به جهت اینکه رضایت آن نزدیکان، فی نفسه مقصود است (مثل رضایت ولی در ازدواج بکر) یا به جهت اینکه رضایت دختر منوط به رضایت نزدیکان است (مثل وابسته بودن رضایت دختر به رضایت مادرش) و با ملاحظه این جهات زوج با طیب نفس و رضایت این مال را بذل می کند گرفتن آن جایز است ولی در این صورت زوج می تواند تا زمانی که مال بذل شده از ناحیه وی موجود است، مالش را پس بگیرد ولی اگر زوج به دادن شیربها راضی نیست و فقط به جهت استخلاص دختر شیربها را می دهد چون نزدیکان مانع از ازدواج هستند در حالیکه دختر با همان مهریه راضیه به ازدواج است در این صورت گرفتن و تصرف در شیربها حرام است و معصیت خدای متعال می باشد و زوج می تواند آن را پس بگیرد و حتی در صورتی که تلف شده می تواند بدل آن را مطالبه نماید.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعه الزهراء قم)

منبع:tebyan.net

islamquest.net