آیا ناباروری قبل از ازدواج قابل تشخیص و درمان است؟

حدود 15 تا 20 درصد زوج های جوان به نازایی مبتلا می شوند

حدود 15 تا 20 درصد زوج های جوان به نازایی مبتلا می شوند. از این میان 40 درصد مشکل متوجه مردان است و بین 40 تا 45 درصد زنان با مشکل مواجه اند. حدود 15 درصد از نازایی ها هم بدون علت است. حالا اما علم پزشکی به روش های موثری در درمان ناباروری رسیده است. از لقاح آزمایشگاهی گرفته تا فریز کردن تخمک و جنین. آنچه در پی آمده گفت و گو با دکتر آمنه لاهوتی اشکوری، متخصص زنان و زایمان و ناباروری است.

آیا دختران قبل ازدواج هم باید تحت نظر پزشک متخصص زنان باشند؟
همه دختران از وقتی که بالغ و عادت ماهیانه می شوند، باید تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرند. چنانچه نشانه های بلوغ زودرس و یا ترشحات غیرطبیعی پیش از دوره بلوغ در آن ها دیده شد، لازم است بلافاصله به پزشک مراجعه کنند.

برای مراجعه دختران به پزشک، قانونی وجود ندارد تا بگوییم، چه مدت باید تحت نظر پزشک قرار بگیرند، اما بهتر است، به طور سالانه به پزشک زنان مراجعه کن؛ باید با بررسی های سالانه در مورد بدن خود آگاهانه رفتار کند. اما لازم است زنان از سه سال بعد از ازدواج، هر شش ماه یک بار به پزشک مراجعه و هر سه سال یک بار تست پاپ اسمیر را تکرار کنند.
 
بیماری های زنانه با چه علامت هایی همراه است؟
همیشه بیماری های زنانه علایمی ندارد. برخی عفونت ها بدون نشانه اند و ممکن است از قسمت پایین دستگاه تناسلی به بالا کشیده شود و این خود سبب نازایی و چسبندگی لوله رحم می شود. نازایی های بدون علت نیز ناشی از چسبندگی شدید لوله هاست؛ به همین دلیل تاکید می کنیم بهتر است افراد به طور مداوم به پزشک مراجعه کنند.

آیا ناباروری قبل از ازدواج قابل تشخیص و درمان است؟
چنانچه زوجی پس از گذشت یک سال از زندگی زناشویی و بدون جلوگیری از حاملگی، صاحب فرزند نشوند، گفته می شود که نابارور هستند و باید تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرند. بنابراین نمی توان صددرصد مطمئن شد که فرد قبل از ازدواج نابارور است یا خیر. اما در برخی مواقع با تشخیص بیماری هایی مثل تبنلی تخمدان، می توان تشخیص داد که ناباروری در بیمار پیش خواهدآمد.

آندومتریوز نیز از دسته بیماری های شایع است. بافتی در داخل رحم به نام آندومتر وجود دارد که با ریزش آن خونریزی ماهانه صورت می گیرد. گاهی این بافت که باید در داخل رحم باشد به فضاهای دیگر می رود و علائمی مانند چسبندگی رحم بروز می کند که باعث نازایی است. اگر دختران دچار این بیماری ها شوند، می توان ناباروری آن ها تشخیص داد، اما در بیشتر موارد تا زمان برقراری رابطه و یک سال از آغاز آن نمی توان متوجه نازایی شد.

نازایی همیشه علامت ندارد اما شایع ترین علامت های مشکلات زنانگی دردهای شدید قاعدگی است. این دردهاممکن است قبل و بعد از قاعدگی هم ادامه دار باشد. در بررسی نازایی علامت های قطعی وجود ندارد و فرد آزمایشات مرتبط را انجام دهد.

چه زمانی دردهای قاعدگی نگران کننده است؟
چنان چه درد قاعدگی خفیف باشد و با مسکن های معمولی رفع شود، نگران کننده نیست. به دردی که با مسکن های معمول برطرف نشود، به اندازه ای شدید باشد که خانم را از کار و زندگی بیاندازد، باید رسیدگی جدی شود.

40 درصد مشکل نازایی متوجه مردان است و بین 40 تا 45 درصد زنان با مشکل مواجه اند

 
در دوران قاعدگی خوردن مسکن را توصیه می کنید؟ برای کاهش دردهای قاعدگی چه کار دیگری می توان کرد؟
در طب سنتی، درمان هایی مانند گرم کردن موضع و یا خوردمدم کرده رازیانه و زیره و… توصیه می شود که البته موثر هم هستند. در مورد درمان های شیمیایی، باید گفت خانمی که چندروز در ماه درگیر عادت ماهانه است اگر یکی دو روز در ماه برای دردهای قاعدگی مسکنی که پزشک متخصص توصیه می کند در دُز مشخصی باید استفاده مشکلی وجود نخواهدداشت. دردهای ناشی از قاعدگی آثار روانی زیادی دارد، بنابراین خوردن این نوع قرص ها قبل از شروع درد می تواند به توقف درد کمک زیادی کند.

آیا کیست های تخمدان با چاقی زنان ارتباطی دارد؟
توجه کنید که چند مدل کیست وجود دارد. برخی از آنان اصلا هیچ ربطی به چاقی ندارد. برخی کیست های با نام کیست عملکردی، در سنین بارداری اتفاق می افتد که این نوع نیز ارتباطی با چاقی ندارد. اما در تنبلی تخمدان که تخمدان فرد پلی کیستی می شود، طیف گسترده ای دارد. این نوع از کیست ها ممکن است به دیابت ختم شو د و در نتیجه منجر به چاقی در زنان هم خواهدشد.این دسته از خانم ها اگر بخواهند لاغر شوند باید سبک زندگی خود را تغییر دهند و تغذیه و تحرک بدنی را جدی بگیرند.

به نظر شما مناسب ترین زمان برای باردرای چه مدت بعد از ازدواج است؟
برای بارداری باید به سن خانم توجه ویژه ای کرد. حاملگی در اوایل دوران بلوغ و اواخر طیف یعنی قبل از یائسگی، پرخطر است. به خصوص آن که حوالی سن چهارده تا شانزده سالگی که هنوز استخوان بندی بدن  زنان شکل نگرفته است برای مادر و فرزند دردسرساز است. اما بارداری در سن بالا، خطر کمتری نسبت به سنین پایین دارد؛ زیرا با کمک تکنولوژی می توان خطرات ناشی از آن را تا حدی کنترل کرد.

به طور کلی بین سن 25 تا 30 سالگی بهترین سال های باروری است. حاملگی در خانم ها از سن 20 سالگی که استخوان بندی بدن شان کامل می شود تا  حدود 35 سالگی مشکلی ایجاد نمی کند؛ زیرا هم شرایط بدنی و هم این که وضعیت تخمک گذاری در شرایط مطلوبت قرار دارد. اما کیفیت تخمک پس از چهل سالگی افت می کند. در نتیجه سن خانم از گذران سال های ازدواج زوجین، برای فرزندآوری مهم تر است. زنان سعی کنند بعد از ازدواج بارداری را به تعویق نیندازند، زیرا نازایی هایی وجود دارد که فرد از آن مطلع نیست و هنگامی که برای درمان اقدام می کند سن طلایی خانم گذشته است و کار سخت می شود.

هرچند همه چیز بر پایه احتمالات است. اما در نظر بگیرید اگر خانم سی ساله و چهل ساله ای دارای پنج مشکل مشترک باشند، احتمال درمان خانم سی ساله و فرزندآوری او بالاتر است زیرا تخمک های زنان از زمانی که به دنیا می آیند در بدن شان وجود دارد و مانند مردان که هر سه ماه اسپرم سازی می کنند؛ تخمک ها تولید نمی شود. بنابراین کیفیت تخمک در زنان 30 ساله بهتر است و درمان آن ها با موفقیت بیشتری همراه است.

آیا تکنولوژی ریسک نابارداری در سنین مختلف را کمتر نکرده است؟
مسلما تکنولوژی اثر زیادی بر کاهش ناباروری داشته است؛ به علاوه آن که روش  های جدید به ما کمک کرده تا ناهنجاری های جنینی و مشکلات ناشی از بارداری را زود تشخیص دهیم. در حال حاضر با افزایش آگاهی و بهبود شرایط تغذیه ای وضعیت بهتری نسبت به گذشته را شاهدیم.

فاصله میان بارداری ها چند سال باشد برای وضعیت جسمی زنان مناسب است؟
ابتدا باید دید که در گذشته، زایمان طبیعی انجام شده یا آن که سزارین! خانمی که سزارین شده، خطر حاملگی خارج از رحم او را تهدید می کند و کمترین فاصله برای خانمی که سزارین کرده است حدود 18 ماه است. اما ابتدا باید در نظر گرفت فرزند قبلی دوره شیری کامل را گذرانده و سپس زوج اقدام به داشتن فرزند دیگری کنند. زنان در شرایط شیردهی همچنین دچار کمبود کلسیم هستند و چنانچه در زمان شیردهی حامله شوند، به پوکی استخوان دچار می شوند. حداقل باید به مادر و فرزند قبلی، سه سال فرصت داده شود به علاوه سن مادر دارای اهمیت زیادی است.  

چنانچه زوجی پس از یک سال بدون جلوگیری صاحب فرزند نشوند، گفته می شود که نابارورند 

  
آیا با فریز کردن تخمک نمی توان مشکل سن ازدواج و باروری را کمتر کرد؟
امروزه هم فریز تخمک و هم فریز تخمدان انجام می شود. که فریز تخمدان راه بهتری برای کاهش ریسک ناباروری خواهدبود. در فریز تخمدان بخشی از تخمدان به صورت مثلث برداشته و چند برش نازک از آن داده می شود تا فولیکول مناسب را برا آینده فریز کنند. این راه همیشه برای کاهش احتمال ناباروری مناسب نیست؛ باید توجه کرد در چه شرایطی تخمک یا تخمدان را فریز می کنیم.

تخمدان خانم چهل ساله برای این کار مناسب نیست و مانند این است که تکه ای گوش فاسد را در فریزر نگهداری کنید. این گوشت به کار نمی آید. تخمک و تخمدان زنان زیر 35 سال برای این کار مناسب است، اما فراد باید آزمایشات هورمونی بدهد تا بدانیم سطح هورمون های خانم برای این کار مناسب هست یا نه.

چنانچه این کار در یک مرکز خوب و در شرایط خوب انجام شود حدود 85 درصد موفقیت آمیز خواهدبود. زمانی که تخمک برای فریزر برداشته می شود از روی شرایط ظاهری در مورد کیفیت آن قضاوت می کنند، اما همه چیز در سطح ریز بررسی نمی شود. تخمک زمانی که از فریز در می آید ممکن است قابلیت لقاح خود را از دست داده باشد؛ بنابراین این روش، صددرصد نگرانی حاصل از ناباروری را از بین نمی برد.

در چه شرایطی فریز تخمک توصیه می شود؟
خانمی که مجبور باشد تخمدانش را در بیارود. قبل از آن باید تخمک را فریز کنیم تا آن که احتمال باروری برای این خانم وجود داشته باشد؛ به خانمی که سنش بالا می رود و فرزند نمی خواهد یا آن که هنوز ازدواج نکرده است هم توصیه می شود که تخمک خود را فریز کند تا امیدی در آینده وجود داشته باشد.

منبع: ماهنامه همشهری تندرستی/برترین ها