نام علمی: Brassica oleracea
نام انگلیسی: Cabbage
از خانواده : کرتب، قنبیط
کلم گیاهی یک ساله و دو ساله است. برگ های آن پهن و ناصاف موج دار سبز و سفید، دارای واریته های مختلف است که برخی ساقه دار و برخی بدون ساقه و پربرگ می باشند. میوه آن به صورت خورجینی، دراز و باریک از دو سر نوک تیز که دانه های آن در آن قرار گرفته است.
کلم شامل مواد آلبوئیدی ، مواد چرب ، مواد قندی، میروزین و گلوکوزیدهای مختلف کلم دارای کلسیم، پتاسیم، منیزیم، گوگرد، ارسنیک و همچنین ویتامین های P,C,B,A می باشد.
خواص و اثرات دارویی: ادرار آور، زیاد کننده حرارت بدن، ضد چاقی، مغذی و مقوی اعضا بدن، تصفیه کننده خون، جلا دهنده رخسار، ضد اسهال، دفع کننده مستی، محرک ملایم، ضد اسکوربوت ، اشتهاآور، خواب آور، آرام بخش، محرک قوه جنسی، ضد خونریزی لثه و ضد کرم (تخم کلم)ضدکم خونی (تخم)، تصفیه کننده خون، است.
مصرف خوراکی و استعمال خارجی آن خواص التیام بخشی و ضدعفونی کننده دارد. برای انواع تورم ها و جراحات، از جمله احتقان پستان به کار می رود.
جوشانده برگ کلم در موارد برونشیت های حاد و مزمن، سرماخوردگی های ششی، سرفه، مراحل اولیه سل و سنگ کلیه ، رماتیسم ، نقرس، سیاتیک، لاغری، اسهال، شربت سینه، تنگی نفس، زخم واریس، زخم های سرطانی، زخم های بواسیری، سنگینی گوش مصرف می شود.
کلم به علت داشتن آهن زیاد و آرسنیک یکی از غذاهای بسیار عالی برای سستی استخوان و سل و کم خونی است.
به علت داشتن کلسیم و گوگرد برای استخوان های بدن، خون، مو و ناخن مفید است و به علت داشتن ویتامین PP از بیماری پلاگر جلوگیری می کند و به علت اینکه سرشار از ویتامین های (C,B,A) است، انرژی از دست داده را به اشخاص کم خون و خسته مفرط و عصبانی باز می دهد و به علت وجود ویتامین A برای قوه بینایی مفید است. به علت آنزیمی که دارد برای ورم روده ها نافع است، این آنزیم در تمام ساقه های زیرزمینی مانند شلغم، هویج و سیب زمینی وجود دارد ولی مقدار آن در سیب زمینی اسلامبولی و کلم سنگ بیشتر است و می توان با گرفتن آب، آن را مورد استفاده قرار داد. و حرارت را بالا می برد، برگ قرمز و بنفش این خانواده ضد چاقی است.
وقتی اعصاب صورت درد گرفت باید برگ های کلم را با شیر پخت و به صورت ضُماد روی قسمتی از صورت که درد می کند گذاشت.
سوپ کلم از ریزش مو جلوگیری می کند. در مورد فلج خفیف یا (پاژن) برگ های کلم را با وردنه له کرده، روی موضع به کار برند و هر ساعت تجدید نمایند.
کلم سرشار از ویتامین های C,B,A بوده و دارای ارزش غذایی زیادی است کلم چون دارای ارسنیک می باشد اشتها را زیاد می کند و نیرو و جوانی می بخشد، رنگ قیافه را قشنگ کرده و چاق می کند همچنین به بدن های ضعیف مخصوصاً کسانی که دچار سل و اختلالات رشدی شده اند نیرو قوت می دهد باعث رشد اطفال می شود.
کلم را در آب پخته و آب آن را بنوشند قاعده زنان را باز می کند.
برگ ها به استثنای کناره ها و برجستگی های کلم را روی ناحیه مبتلا به درد عصب صورت (نورالژی فاسیال) به کار برده و هر دو ساعت برگ را عوض کنند.
نسخه: برگ های سفت و خارجی کلم را که معمولاً مصرف نمی کنند و دور می ریزند دارای خواص بی شماری است و در مورد سیاتیک استعمال شود. برای مصرف آن باید برگ ها را به کم یک بطری و یا یک نورد، له کرده و کمی در آتش گذاشت تا بپزد، بعد آن را روی عضوی که درد می کند گذاشته و با پارچه پشمی بست. هر روز باید این ضُماد را 2 تا 3 بار تجدید کرد.
نسخه: خوردن 30 گرم برگ کلم برای اطفال به کرم های معده مفید است.
زیاده روی در خوردن ان جایز نیست زیرا باعث خواب های پریشان و تولید نفخ، غلیظ شدن خون و بالا رفتن فشار خون می شود. مبتلایان به بیماری های مانند، مالیخولیا، واریس، سرطان باید از خوردن آن اجتناب کنند.
در مورد زخم واریسی و زخم های سرطانی برگ تازه کلم را نرم کوبیده با مقداری آرد جو مخلوط نموده بر زخم ها قرار دهند و روزی لااقل یک مرتبه تکرار نمایند.
در اطفال اثر ضد کرم آسکاریس دارد که در موردی از کلم پیچ به میزان 20 تا 30 گرم استفاده می شود. در استعمال خارج شیره برگ کلم و یا جوشانده های غلیظ آن، اثر التیام دهنده اولسرهای واریسی و زخم های مختلف دارد. برگ کلم حرارت دیده بر روی قسمت های دردناک بدن در نقرس ، رماتیسم ، درد پهلو و سیاتیک قرار می دهند که اثرات مفیدی دارد.
برای معالجه سردرد شدید و میگرن، ضُمادی از برگ های سفت کلم درست کنید، به این ترتیب که برگ های سفت، خارجی کلم را له کنید و کمی در آتش بپزید و آن را روی محل درد بگذارید و با پارچه پشمی ببندید. روزی 2 تا 3 بار این ضماد را تکرار کنید.
زخم های متورم را می توان با برگ های کلم پانسمان کرد ولی باید توجه نمود که برگ ها آلوده نباشند و پس از اینکه پاک و شسته شد باید چند دقیقه آن را در آب بوریک(محلول اسید بوریک) انداخت تا به کلی ضد عفونی شود. آب برگ کلم را می توان برای شستشوی زخم های شدید و سخت به کار برد و همین طور می توان جوشانده غلیظ آب برگ کلم را استعمال نمود. این در کلم قرمز خواص بیشتر جمع می شود.
نسخه: جهت درمان ریزش موی سر مقداری کلم را در آب ریخته و جوشانده غلیظی تهیه نموده و پس از صاف کردن بر پوست سر بمالید و هر هفته تا نتیجه مطلوب ادامه دهید و یا مقداری کلم را سوزانده در روغن زیتون مخلوط نموده هفته ای یک مرتبه بر پوست سر بمالید و پس از 15 دقیقه بشویند.
شب قبل از خواب مقداری کلم پخته یا سوپ کلم به عنوان خواب آور و رفع حالت مستی و آرام بخش تناول نمایند.
مقدار مصرف: در استعمال خارجی ـ برای زخم و جراحت محل را با آب کلم رقیق شده خیس کنید.
مصرف خوراکی ـ برای زخم معده و التهاب روده. با یک قاشق غذاخوری آب کلم شروع کنید و به تدریج میزان مصرف را به یک فنجان یا بیش تر در روز برسانید. برای بهبود طعم می توان آن را با هویج رقیق کرد.
توجه: در موارد نادر، مصرف مرتب مقادیر زیاد کلم عمل تیروئید را سرکوب می کند.
