عادات عیدانه‌ای که به پوست آسیب می‌رساند

هفته نامه سلامت – دکتر محمدرضا قاسمی*: فرصتی که قطعا می‌تواند مجالی برای دوری از مشغله‌های روزمره، صرف وقت بیشتر همراه عزیزان، سفر و… باشد نوروز است، اما گاهی میان همه این خوبی‌ها توجه به سلامت قدری کمرنگ می‌شود و پس از آن باید به فکر رفع آنها بود. سلامت و شادابی پوست نیز مستثنی نیست و برخی عادات رایج در زمان تعطیلات می‌توانند تاثیرات مطلوبی داشته باشند که در ادامه مرور می‌خوانید.

بی‌خوابی‌های شبانه

معمولا در ایام تعطیلات، مردم شب‌ها تا دیروقت مشغول دیدوبازدید و تماشای تلویزیون هستند و به همین دلیل ساعت خوابیدن هم خیلی دیرتر از زمان معمول می‌شود. این در حالی است که خواب کافی شبانه یکی از مهم‌ترین اصول همیشگی حفظ شادابی و سلامت پوست است. از طرفی، دیر خوابیدن شب، دیر بیدار شدن صبح را نیز در پی دارد که این مساله نیز تاثیر خوبی بر پوست ندارد. گرچه این رویه طی یک یا دو شب نمی‌تواند خیلی جدی باشد اما مسلما وقتی به عادت تبدیل می‌شود، نظم خواب را به هم می‌زند و باعث بروز مشکلات پوستی عدیده‌ای مانند تورم، تیرگی یا چروک زیر چشم‌ها می‌شود.

خوابیدن بدون پاک کردن مواد آرایشی از روی پوست

یکی از شایع‌ترین عادات اشتباه و آسیب‌رسان به پوست، خوابیدن بدون پاک کردن مواد آرایشی از روی صورت است. همه خانم‌ها به جرات می‌توانند اظهار کنند حداقل یک بار در زندگی خود این تجربه را داشته‌اند اما باید دانست اگر پوست قادر به صحبت با ما بود قطعا از این آسیب‌ها شکایت می‌کرد. از خوابیدن با صورت مملو از انواع ترکیبات آرایشی به شدت بپرهیزید زیرا تماس طولانی‌مدت سلول‌های پوست با اجزای مختلف تشکیل‌دهنده ترکیبات آرایشی در طول شب، روند ترمیم و بازسازی پوست و درنتیجه شادابی و سلامت آن را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد و می‌تواند در افراد مستعد منجر به بروز طیف وسیعی از ضایعات جلدی مانند بروز درماتیت‌های تماسی و جوش‌های پوستی شود. در انتهای شب، زمانی را به پاک کردن مواد آرایشی اختصاص دهید.

افراط در مصرف شیرینی، آجیل و خوراکی‌های چرب

ازجمله عادات تغذیه‌ای نادرست که تاثیر نامطلوبی بر سلامت پوست دارد، افراط در مصرف خوراکی‌های چرب و شیرین است که معمولا در ایام تعطیلات به خاطر مهمانی‌ها و تمایل به مصرف انواع شیرینی‌، آجیل و… شایع است. این حالت عاملی است که نه‌تنها اضافه وزن و چاقی را در پی دارد، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات پوستی مختلفی مانند جوش و آکنه شود.

بی‌توجهی به پاکسازی پوست و استعمال نامرتب کرم ضدآفتاب

مراقبت‌های روزانه پوست از جمله استعمال مرتب کرم ضدآفتاب و پاکسازی پوست معمولا طی دوران تعطیلات بنابر دلایلی مانند عجله برای بیرون رفتن از منزل، شرایط سفر، خواب و… فراموش می‌شود. درواقع پوست همیشه در مواجهه با عوامل محیطی مانند تشعشعات ماورای‌بنفش نور خورشید یا آلودگی‌هایی مانند دود سیگار، گردوغبار، آلاینده‌های جوی، ذرات باقی‌مانده از مواد آرایشی، سبوم، سلول‌های مرده پوست و… است. عدم پاکسازی پوست منجر به تجمع آلودگی‌ها و سلول‌های مرده روی پوست و درنتیجه بروز عوارض جلدی متعدد و کاهش طراوت و شادابی پوست می‌شود. ازطرفی باتوجه به طولانی شدن روزها و درنتیجه مواجهه بیشتر با نورخورشید؛ استفاده نامرتب از کرم ضدآفتاب می‌تواند به‌تدریج زمینه‌ساز عوارض جلدی متعددی مانند ایجاد کک‌ومک و تیرگی‌های پوستی یا تشدید برخی بیماری‌های پوستی ‌شود.

بی‌تحرکی و تنبلی

گرچه تعطیلات نوروز فرصت خوبی برای استراحت و تجدید قوا برای آغاز فعالیت‌های روزمره و کاری است، مسلما به معنای صرفا خوردن و خوابیدن نخواهد بود. کاهش شدید فعالیت بدنی در تعطیلات نسبتا طولانی نوروز علاوه بر تقویت زمینه اضافه وزن روی سلامت و شادابی پوست نیز تاثیر سوء می‌گذارد. تعجب نکنید! پژوهشگران کنار اشاره به تاثیرات متعدد ورزش بر سلامت جسم و روح یادآور می‌شوند افرادی که به طور منظم 2 تا 3 بار در هفته به مدت حداقل 30 دقیقه پیاده‌روی دارند، پوست جوان و شاداب‌تری نسبت به دیگران دارند زیرا ورزش از طریق افزایش خونرسانی به پوست موجب بهبود تغذیه و اکسیژن‌رسانی به سلول‌های پوستی و تسهیل دفع مواد زائد از آن می‌شود که طراوت و درخشندگی هرچه بیشتر پوست را به دنبال خواهد داشت.

اصول سلامت‌بخشی که در مهمانی‌ها و سفرهای نوروزی کمرنگ می‌شود

دکتر غلامحسین غفارپور:در دوران تعطیلات نوروز و به‌خصوص سفرهای نوروزی برخی نکات ضروری بهداشتی در مورد پوست به‌خصوص نسبت به کودکان جدی گرفته نمی‌شود، حال آنکه پوست نوزادان و کودکان لطیف و حساس است و بیشتر مستعد ابتلا به ناراحتی‌های پوستی خواهد بود. به همین دلیل انتخاب محصولات بهداشتی نامناسب یا شستشوی ناکافی زمینه‌ساز حساسیت و تحریکات پوستی می‌شود.

استفاده مشترک از وسایل شخصی

بسیار دیده می‌شود زمانی که در مهمانی، نیاز به شستشوی کودک وجود دارد مادر از شوینده‌ای که میزبان در اختیار وی قرار می‌دهد استفاده می‌کند، بی‌آنکه توجه داشته باشد محصول ممکن است برای پوست کودک مناسب نباشد. علاوه بر این اگر حوله و لباس کافی همراه نداشته باشد نیز از وسایل کودکان میزبان استفاده می‌شود که این مساله اوضاع را بدتر خواهد کرد. حوله و لباس به‌خصوص لباس‌های زیر فقط مختص استفاده شخصی است زیرا باکتری‌های پوستی و احیانا قارچ، انگل و عوامل بیماری‌زا به فرد دیگر سرایت می‌کند و زمینه‌ساز عفونت‌های میکروبی و قارچی خواهد شد.

این مساله در مورد استفاده از رختخواب، روسری، شانه یا دیگر وسایلی که مستقیم با پوست در تماس است نیز وجود دارد. باید اشاره کرد آلودگی به شپش به‌عنوان یکی از شایع‌ترین مشکلات پوست و مو در کودکان از این طریق به سرعت سرایت می‌کند.

توصیه می‌شود والدین همیشه حتی در مهمانی‌ها وسایل ضروری و ملحفه تمیز کودک را همراه داشته باشند تا زمینه بروز ناراحتی‌های پوستی کودکان کاهش یابد.

بی‌توجهی به بهداشت کودک در سفر

طی مدت سفرهای نوروزی ممکن است به دلیل سرد بودن حمام یا گرمای هوا و… شرایطی پیش بیاید که کودک چند روز به حمام نرود، در حالی که عرق، گردوغبار و چربی‌ها روی پوست جمع می‌شود و عامل خارش و ابتلا به عفونت‌های پوستی می‌شود. هنگام شستشو حتما استفاده از شوینده‌های مخصوص کودک ضروری است تا زمینه خارش و تحریکات پوستی کاهش یابد. اگر به هیچ وجه امکان حمام کردن وجود ندارد، با استفاده از دستمال بهداشتی مخصوص بدن کودک یک بار در روز تمیز و کرم مخصوص استفاده شود تا از خشکی پوست پیشگیری شود.

علاوه بر حمام، تمیز کردن مرتب دست‌ها و صورت کودک ضروری است و در صورت دسترسی نداشتن به آب باید ژل‌های مناسب ضدعفونی‌کننده به‌خصوص پیش از غذا خوردن استفاده شود.

از شستشوی کامل دستگاه تناسلی کودک نیز به دلیل عجله در سفر و مهمانی نباید غافل شد. پس از شستشو، بدن کودک باید با دستمال بهداشتی خشک و لباس زیر به‌خصوص در مورد دختربچه‌ها مرتب تعویض شود. رعایت نکردن بهداشت به سرعت سبب انتقال باکتری‌ها و آلودگی‌ها می‌شود و مشکلاتی مانند خارش و سوزش به دنبال دارد.

مواردی که سلامت پوست را به خطر می‌اندازند اما گاهی فراموش می‌شوند

ممکن است وقتی به مهمانی می‌روید متوجه شوید کرم مرطوب‌کننده یا دیگر وسایل آرایشی مورد نیاز را فراموش کرده‌اید. یکی از اشتباهات رایج، قرض گرفتن این وسایل از دیگران است. معمولا این مساله در مورد کرم‌ها به کرات دیده می‌شود، حال آنکه زمانی که فرد مقداری از کرم را از بسته‌بندی برمی‌دارد، باکتری‌های پوستی به کرم منتقل می‌شود و زمانی که فرد دیگری از آن استفاده می‌کند، آنها را به پوست خود منتقل خواهد ‌کرد. از طرفی شرایط بهداشتی و خصوصیات پوستی افراد با هم متفاوت است و زمینه‌ساز ناراحتی‌هایی مانند حساسیت، اگزما و… می‌شود.

همچنین عجله داشتن به‌عنوان مثال در طول سفر باعث می‌شود خانم‌ها بدون شستشوی کامل دست‌ها، مقداری لوسیون پاک‌کننده را روی دستمال بریزند تا مواد آرایشی را پاک کنند. این حالت نیز آلودگی‌های بسیار زیاد دست‌ها را به صورت منتقل می‌کند و زمینه‌ساز ناراحتی‌های پوستی و حتی چشم می‌شود.

شستشوی سریع پوست و بدون آبکشی کامل مواد شوینده از روی صورت یکی دیگر از نتایج عجله داشتن است، در حالی که پس از استفاده از این مواد باید پوست را با آب فراوان البته بدون کشیدگی محکم دست، شست و به آرامی با حوله یا دستمال بهداشتی خشک کرد.

در صورت پاک کردن مواد آرایشی با دستمال‌های حاوی مواد پاک‌کننده، پس از استفاده آن را دور بیندازید و هرگز دوباره استفاده نکنید زیرا ترکیبات شیمیایی موجود در مواد آرایشی زمینه رشد و تکثیر باکتری‌ها را تسهیل می‌کنند و زمینه‌ساز ناراحتی‌های پوستی می‌شوند.

مراقبت‌های همیشگی پوست مانند پاکسازی، شستشوی روزانه با شوینده متناسب پوست، استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده و ضدآفتاب را رعایت کنید و هرگز از صابون‌های قالبی در اماکن عمومی استفاده نکنید. تجربه‌هایی که دیگران در مورد استفاده از محصولات بهداشتی دارند برای شما ممکن است مناسب نباشد زیرا هر فردی شرایط فیزیولوژیک خاصی دارد و مسلما روند درمان ناراحتی‌های پوستی در همه افراد یکسان نیست. هنگام اقامت در هر محلی غیر از منزل خود نیز ملحفه تمیز همراه داشته باشید و حتی‌الامکان روی بالش بیندازید.

*متخصص پوست، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران