عسل ،ماده غذایی بسیار غنی و انرژی بخشی است که حدود80 درصد از قندهای ساده یا مونوساکاریدها ساخته شده و هر100 گرم آن 320 کالری ایجاد می کند این مونو ساکاریدها بسرعت جذب می شوند و اثر انرژی بخشی خود را آشکار می کنند گفتنی است ، علاوه بر اثر کالری زایی ، عسل دارای ویتامین های متعددی از قبیل تیامین ، ریبوفلاوین ، اسیدنیکوتینک ، اسید اسکوربیک ، پیریدوکسین و ویتامین کا است.
خواص فیزیکی عسل ، اثر ضد باکتریایی دارد و از زمانهای قدیم انسانها از خاصیت ضد میکروبی عسل سود جسته و آن را در درمان ناراحتی های پوستی از قبیل زخمها و سوختگی ها به کار برده اند و یکی از بهترین پانسمانها محسوب میشود.همچنین ، عسل را در درمان بیماری های دستگاه تنفسی و عفونت های ناحیه حلق به کار می برند و خاصیت ضدباکتریایی آن موجب اثربخشی عسل می شود و خاصیت ضد التهابی آن نیز مشاهده شده که به هیگروسکوپیک بودن آن نسبت داده شده است.
عسل علاوه براینکه یک غذای کامل است یک اکسیر پر انرژی نیز میباشد به طوری که سالیان سال به عنوان دارو برای درمان بیماریها مورد استفاده قرارگرفته است مصرف عسل در عرض چند دقیقه به شخص نیرو میدهد وتحمل بافتی و قدرت ترمیم آنرا افزایش می دهد بنابراین ورزشکاران باید عسل مصرف کنند
بنا به تحقیقات به عمل آمده عسل حاوی 80 ماده مفید برای انسان می باشد و لازم به ذکر است که در دنیا هیچ ماده غذایی به اندازه آن نیروی کهربایی ندارد.
ابو علی سینا درکتاب قانون خود دهها نسخه بر پایه عسل وموم ذکر نموده است او می نویسد مصرف متـناوب عسل درهنگام زیاد شدن بلغم ، بدن را تقویت و نیرو را زیاد و اشتها را بازمی کند ؛ به عقیده وی عسل جوانی را جاودان می سازد وحافظه را نیرو بخشیده و گذشته را در خاطر زنده میکند ، اندیشه را پاک ، زبان را می گشاید ودرد را ریشه کن میکند .
در کتب پزشکی آمده عسل درروغن مالی زخمهای چرکی ، برای درمان بسیار مفید بوده ، با مرهم گذاری تاریکی دید را کاهش داده و بهترین درمان اختلالات دهان است در زیاد شدن ادرار مؤثر است ، دردهای شکم و سرفه را کاهش می دهد ، گزیدگی مار ، دردهای دستگاه تنفس وهر درد مفصلی را تسکین میدهد . خستگی عمومی واحساس سرما را رفع ومقاومت بدن را افزایش میدهد.
گفتنی است ، عسل به عنوان دارو هیچ اثر سوء، عارضه یا بیماری را به دنبال ندارد ؛ مگر آن که فقط حساسیت های محدودی را به وجود بیاورد، بنا بر این در حالت آلرژی ، امراض عفونی ، سل ، امراض روانی ، بیماری های کبد و معده ، امراض غدد فوق کلیه ، نارسایی قلب و عروق ، ناراحتی های عصبی ، امراض خونی و ضعف شدید، باید از تجویز زهر زنبور عسل خودداری کرد
عسل غنی شده با ویتامین
امروزه هر کس اهمیت چشمگیر ویتامین ها را می شناسد و می داند که وجود مقادیر بی اندازه کم ( به اندازه هزارم گرم ) نه تنها برای مصونیت بدن در برابر ناخوشی ها گوناگون ( حاصل از نبودن ویتامین) بلکه برای افزایش پایداریش در برابر عفونت ها و شرایط بد زندگی کافی است .
مشاهدات بالینی نشان دادهاند که اگر بیماری زیر نظر پزشک به درمان بپردازد و ویتامین های ساختگی را با غذایی که در اصل از فرآورده های طبیعی تهیه شده تغذیه کند ویتامین هایی مزبور بهتر جذب می شوند از این نظر عسل غنی از ویتامین به صورت فرآورده غذایی بسیار پر ارزش در خواهد آمد . این نوع عسل رامعمولا با مخلوط کردن ساده عسل و ویتامین ها می سازند که طرز تهیه یک نمونه از آن به شرح زیر است :
1 – عسل خالص 100 گرم
2 – ویتامینA -برابر 13200 واحد بین المللی (lu)
3 – ویتامین B1 –برابر 8 گرم
4- ویتامین B2 – برابر 8 میلی گرم
5 – ویتامین C – برابر 300 میلی گرم
6 – ویتامین pp ( ریبو فلاون ها و ریبو فلاونوئید ها) 60 میلی گرم
7- نمک های کلسیم – 300 میلی گرم
ارزش غذایی این عسل برای بدن انسان قابل ملاحظه است و تغذیه 25 گرم ( یک قاشق مربا خوری ) آن در روز کافی است با وجود این با تجویز پزشک ، می توان آن را مصرف نمود
خواص ضد باکتریایی عسل :
عسل حاوی مواد ضد میکروبی بوده و حتی قوی ترین میکروبها نیز در آن یارای مقاومت ندارند ؛ با یک آزمایش ساده میتوانید مقداری میکرارگانیسم ( مثلاً کپک روی مربا) را با عسل کاملاً مخلوط کنید بعد از چند روز مشاهده خواهید نمود که نه تنها در آن رشد نکرده بلکه کاملاً از بین رفته است ( توضیح در صورت رشد کپک حتماً عسل با آب یا مایع دیگری مخلوط شده و خالص نمی باشد )
چگونگی اثر بخشی عسل در مقابله با عفونت ها
هزاران سال است که از مخلوط بزاق زنبور و شهد گل که عسل نام دارد، به عنوان دارویی برای درمان زخم ها استفاده می کند . آزمایش هایی که در سال های اخیر انجام گرفته، نشان داده اند که عسل در درمان عفونتهای برجای مانده از عمل سزارین و سوختگیهای از آنتی بیوتیکهای مرسوم کارآمدتر عمل میکند. این ماده شیرین با طیف وسیعی از میکروبهای خطرناک از جمله Helicobacter , Salmonella , E.coli به خوبی مبارزه می کند عسل روی باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک، از جمله «ابر میکروبی» به نام MRSA ، نیز موثر است و بر خلاف بیشتر آنتی بیوتیک ها به نحو چشمگیری باعث پیشرفت بهبودی زخمها میشود. هنوز به درستی نمی‌دانیم عسل چگونه این آثار را بر جای می‌گذارد اما محققان اعتقاد دارند توان بهبود زخمها و مقابله با میکروبهای مقاوم به آنتی بیوتیک که در این ماده بی‌نظیر وجود دارد، ممکن است روزی عسل را از نوعی درمان جایگزین به یک شیوه درمانی اساسی در پزشکی تبدیل کند. رمز و راز این توانایی‌ها را باید در شیوه تهیه عسل جست و جو کرد. زنبورهای کارگر طی بهار و تابستان شهد جمع آوری می کنند، هنگامی که به کندو باز میگردند، آن را از معده به دهان می آورند و در دهان دستیاران خود می‌گذارند. آنها شهد را به درون حفره های شانه خالی می کنند و با بال‌هایشان آن قدر آن را باد می‌زنند که بیشتر آب موجود در شهد تبخیر شود. در همین زمان، بزاق سرشار از آنزیم زنبورها، ساکاروز را به گلوکز و فروکتوز تبدیل می کند که به آب باقیمانده در شهد پیوند میشوند . به این ترتیب، بیابانی بر جای می ماند که باکتریها نمی‌توانند در آن زنده بمانند. البته ، حین رسیدن عسل فرصت زیادی برای تهاجم عوامل بیماریزا وجود دارد. اما آنزیمی به نام گلوکز اکسیداز این فرصت را از آنها می‌گیرد. این آنزیم با تبدیل کردن گلوکز به اسید گلوکونیک، فرآورده تلاش زنبورها را اسیدی و آن را برای بیشتر باکتری ها نامطلوب می سازد .
اغلب افراد عقیده دارند که اسیدی بودن، تنها سلاح عسل در برابر باکتری‌هاست. اما مطالعات نشان داده اند تقریبا همه عسل ها سلاحی سری دارند که حتی اگر رقیق شوند، آنها را برای میکروبها مرگبار می‌سازد: پراکسید هیدروژن. این ماده زمانی در بیمارستان‌ها به عنوان ضدعفونی کننده مصرف می‌شد. از تجزیه این ماده رادیکال های آزاد تشکیل می شوند که باکتریها را از بین میبرند. چون این واکنشها خیلی سریع رخ میدهد، پراکسید هیدروژن را باید در غلظتهای بالا بر زخمها استعمال کرد. البته ، این ماده در این غلظتها به بافت سالم آسیب می زساند . در عسل، پراکسید هیدروژن به کمک آنزیم گلوکز اکسیداز تولید میشود. اما میزان آن هزار بار کمتر از مقداری است که در گذشته روی زخمها استعمال می‌شد. در نتیجه ، گذاشتن عسل روی زخمها، ضمن جلوگیری از تهاجم و تخریب میکروبها ، با آسیب بافتی همراه نیست. علاوه بر این، همین طور که پراکسید هیدروژن تجزیه میشود ، گلوکز اکسیداز با تسهیل ساختن آن از گلوکز، پیوسته آن را جایگزین میکند. جالبتر این که ، به دلایل ناشناخته وقتی عسل رقیق میشود، فعالیت این آنزیم افزایش می‌یابد. . به همین خاطر، عسل حتی وقتی 7 تا 14 برابر رقیق شود، میتواند از رشد باکتریهایی مانند MRSA جلوگیری کند. خلاصه ، زمانی که عسل روی زخم قرار می گیرد و در اثر تراوش پلاسما از زخم رقیق می شود ، در مبارزه با میکروبها پرتوانتر شود .
یکی دیگر از خصوصیات جالب عسل که آن را از داروهای ضد باکتری مرسوم مجزا می‌سازد، تقویت بهبود یافتن زخم هاست . داروها ی ضد باکتری علاوه بر نابودی باکتریها به سلولهای انسان نیز آسیب می‌رسانند . از طرف دیگر، آنها فقط با مهار کردن رشد میکروبها به بهبودی زخمها کمک می‌کنند. اما عسل به طور مستقیم در بهبودی زخمها دخالت میکند. عسل محیط ویژه ای را می آفریند که برای رشد بافت مناسب است و در عین حال بامیکروب‌ها نیز مبارزه میکند. به علاوه، رطوبت عسل از درد وتخریب سلولها حین تعویض پانسمانهای خشک شده جلوگیری می کند .
عسل دست کم بخشی از توان ترمیمی خود را مدیون پراکسید هیدروژن است. این ماده، رشد رگ‌های خونی را تحریک میکند. این رگها اکسیژن، مواد غذایی و سلول‌هایی به نام فیبروپلاست ( که بافت پیوندی جدیدی را می‌سازند) را به موضع زخم هدایت می‌کنند. به علاوه، ترکیب ناشناختهای دسته ای از سلولهای ایمنی به نام منو سیت رافعال میکند. این سلولها عامل رشدی را آزاد می‌کنند که سلولهای پوششی را تحریک می‌کنند تا تقسیم شوند و زخم را ببندند. منوسیت‌ها به نوع دیگری از سلولهای ایمنی به نام ماکروفاژ نیز تبدیل میشوند. این سلولها، میکروبها و سلولهای مرده را میبلعند و آنها را هضم می کنند .
عسل در بهبود یافتن زخم معده نیز موثر است. یک قاشق چای خوری عسل طبیعی در معده خالی میتواند مانع رشد باکتری خطرناکی به نام Helicubacter شود که باعث اغلب زخمهای معده میشود. عسل، باکتری مقاوم به آنتی بیوتیکی را که باعث عفونت ریوی در بیماران مبتلا به فیبروز سیستیک میشود ، Burkholderia cepacia ، در محیط کشت از پا در آورده است.
به هر حال، همه عسلها از خواصی که برشمرده شد به یک اندازه بهره‌مند نیستند. شهد بعضی گل‌ها مقدار زیادی کاتالاز دارد . این آنزیم پراکسید هیدروژن را تخریب میکند. بعضی شهدها، گلوکز اکسید از را به گرما و نور حساس می‌کنند. با وجود این، توان ضد میکروبی بعضی عسلها حتی با جوشاندن آنها از بین نمی‌رود. از این رو، به نظر میرسد، عسل علاوه بر مولکولهایی که تاکنون شناخته شده است، مواد ضد میکروب دیگری دارد که به دما مقاوم ا ند.
از زمان مصریان باستان، عسل برای درمان زخم استفاده می‌شده است و به نظر میرسد که باکتریها هنوز توان مقابله با مواد ضد میکروب آن را پیدا نکرده‌اند. از این رو، تلاش برای شناخت کامل تر این ماده ، ما را در مقابله به ابر باکترها که به آنتی بیوتیکهای مرسوم مقاوم شده‌اند، یاری خواهد رساند. به هر حال، این ماده دارویی را همانند سایر داروها باید با مشورت متخصصان استفاده کرد. زیرا دانه‌های گرده موجود در عسل طبیعی میتوانند خود باعث عفونت شوند. خوشبختانه، گرده‌ها را با پرتو گاما میتوان از بین برد، بدون آن که به خواص دارویی عسل آسیبی برسد. امید است با تلاش‌های محققان راه برای یک شیوه درمانی جدید یعنی «عسل درمانی» هموار شود
کاربرد عسل در درمان بیماریها
درمان بیماری های کلیوی با عسل
عسل به عنوان یک مدر در درمان ناراحتی های کلیوی سودمند است
عسل و تحریکات گلو
عسل بواسطه وجود آنزیمها واملاح معدنی خود در کاهش وحتی درمان التهاب گلو وسرفه های مزمن شده بسیار مفید گزارش شده بنابراین توسیه می شود که مقداری عسل را در دهان گذاشته تا به آرامی آب شود و یا مقداری ازعسل را درآب ولرم جوشیده ( بهتراست از دم کرده گل پونه در آب چوش به همرا یک لیمواستفاده کرد )، حل کرده وآنرا قرقره کنید و همچنین میتوانید به ترکیب فوق مقداری آبلیموی تازه اضافه کرده و در رژیم غذایی روزانه خود قرار داده و میل نمائید .
بقراط نوشته شربت عسل برای ازبین بردن سرفه و خلط سینه مسلول نافع است .
مصرف عسل با مکمل کاکوتی در درمان سرفه و عفونتهای ریوی بسیار مفید گزارش شده است .
عسل و بیماری قلبی
عسل به علت ترکیبات قندی به خصوص وجود گلوکز زیاد تاثیر بسیار مهمی روی عضلات قلبی و تحریک وتقویت آن داشته ، باعث گشاد شدن رگها ، فشار خون را تنظیم و از سکته قلبی جلوگیری میکند ؛ به واسطه وجود دیاستاز ( آنزیمها) باعث هضم چربی های اطراف قلب میشود . بنابراین توسیه میشود افراد میانسال به بالا که دچار بیماری دیابت نیستند هر روزهنگام بیدار شدن ، یک قاشق چای خوری پر،عسل را با نصف استکان آب چوشیدهء ولرم مخلوط نموده و بنوشند. افزودن عرق بادرنگبویه نیز توسیه شده است .
عسل و بیماری روده
عسل به علت دارا بودن اسید فرمیک دردهای روده را به خوبی تسکین داده و همچنین به جهت وجود اسانسهای فرار ( عطرگیاهان مختلف ) نارسایی های ناگوار روده را برطرف مکند ؛ بنابراین توسیه میشود تمام افراد در هر سنی مصرف عسل به صورت شربت با افزودن مقداری عرقیات گیاهی مثل آویشن (کاکوتی ) ، شاه اسپرهم، ویا آبلیمورا در رژیم غذائی هفتگی خود داشته باشند.
عسل و درمان ضعف اعصاب
مصرف روزانه عسل به طبیعی بودن خواب کمک میکند سر درد را کاهش داده و حالت ناتوانی و عصبی را در افرادی که عدم تعادل عصبی دارند، کاهش میدهد .
آیا عسل برای بیماران دیابتی مضّر است ؟
عسل و بیماران دیابتی
اکثر بیماران دیابتی این سؤال را درذهن خود دارند ، برای جواب تا این حد می توان گفت که د رمورد دیابت شیرین مصرف عسل همان قدر مضّر است که مصرف قند ضرر دارد ولی با توجه به خواص جانبی عسل و همچنین وجود فرکتوزکه جهت جذب به سلولها نیازی به انسلین ندارد ، میتوانند عسل را جایگزین مقدار قند مصرف روزانه خود قرار دهند و باید توجه داشته باشند که مصرف عسل به عنوان قند اضافی در رژیم غذایی آنها مجاز نیست چرا که عسل علاوه بر فروکتوز به همان نسبت هم گلوکز دارد.
عسل و بیماریهای گوارشی
تمام افرادی که دچار بیماریهای گوارشی هستند به نفعشان است که عسل را جایگزین قند وشکر قرار دهند .
توصیه می شود مبتلایان به زخم معده عسل را در رژیم غذایی خود داشته باشند .
عسل خاصیت ملینی ملاینی دارد بنابراین افراد مبتلا به یبوست با یک رژیم غذایی مناسب ازعسل وضعیت بهتری خواهند داشت .
عسل سر چشمه حیات
عسل روند فیزیولوژیکی پیری را کند ساخته و از ضعف زودرس اعمال حیاتی جلوگیری می کند .
عسل و ترمیم زخم ( سوختگی ، التهاب ، گزیدگی ، ترک و شقاق)
استفاده از عسل به عنوان مرحم در درمان سوختگی ها که حتی از دیر باز رایج بوده ودر طب سنتی نیز به آن اشاره شده است ، در ترمیم بافتی و جلوگیری ازافزایش عفونت از طریق استعمال خارجی بسیار مفید میباشد . عسل به واسطه آنزیم کاتالاز ترمیم پوست را سرعت بخشیده ، از شدت درد می کاهد و از تاول زدن جلوگیری میکند .
در رابطه با التهاب ، گزیدگی ، ترک و شقاق میتوان به صورت ماساژ آرام موضع ، از عسل استفده نمود .
عسل از خون ریزی زخم جلوگیری می کند و موجب انعقاد خون می شود.
عسل به علت خواص جذب آنی که دارد ترشحات پوستی را جذب و به بافتهای پوششی غذا می رساند و باعث شادابی آن می گردد.
عسل و دندان :
عسل به واسطه داشتن مواد ضد باکتریایی در جایگزینی قند برای دندانها نتنها مضر نمی باشد بلکه باعث فعال شدن ماده فلورین چای شده که یک ماده ضد فساد دندان میباشد این در حالی است که مصرف چای با قند برای دندان بسیار مضر میباشد .
ترکیب یک قاشق عسل با یک قاشق سرکه انگور خانگی برای ماساژ لثه ها جهت محکم نمودن بافت لثه بسیار مفید گزارش شده است.
