تاریخچه تکواندو

تکواندو یک هنر رزمی کره ای و یکی از ورزشهای المپیکی است. این رشته دارای بیشترین تعداد ورزشکار درمیان هنرهای رزمی در سراسر دنیا ست.

فنون تکواندو از ورزشهای سنتی تاریخ کره استخراج و پس از جنگ جهانی دوم با تلاش مستمر اساتید هنرهای رزمی کره جنوبی در قالب یک ورزش رزمی مدرن به دنیای هنرهای رزمی عرضه شده است.

اگرچه این ورزش تأثیراتی از کاراته پذیرفته و شباهتهایی نیز با برخی سبک های جنوبی کونگ فو در آن به چشم می خورد، اما استیل خاص این رشته دفاعی که متکی بر ضربات پا با حداکثر قدرت است و بر حفظ فاصله فیزیکی با دشمن و طراحی فنون برای دور کردن مهاجم تاکید دارد، آن را از تمام سبک های رزمی موجود متمایز می کند.

قدمت این رشته به گواهی دیوارنگاره ها و نقاشی های به جا مانده در مقبره های «کاگجوچونگ» و «مویونگ چانگ» در کره شمالی (منچوری غربی) به 20 قرن پیش می رسد.- دریکی از این تصاویر مردی در حال اجرای یک فن دفاع با دست ترسیم شده که کاملاً مشابه ضربه اول گول ماگی (دفاع بالا) در تکواندو است.- همین موجب شده تا تکواندو تاریخی کهن تر از سایر ورزشهای مرسوم در شرق آسیا مانند کاراته و کونگ فو داشته باشد.

شواهد قابل اعتمادی وجود دارد که شکل امروزین تکواندو از رشته های رزمی «سوباک» و «تکوان» که در دوران حکومت سلسله گوجوریو (37 ق.م تا 668 م) در شمال کره تمرین می شده، اقتباس شده است. در این دوران اهمیت زیادی به توانائیهای جنگی داده می شد و مسابقات منظمی برگزار می شد، شامل؛ رقص با شمشیر، تیراندازی، نبرد تن به تن، مبارزه ای که در آن دو نفر با شکستن یخ روی دریاچه وارد آب سرد شده وبه مبارزه می پرداختند.

در دوران پادشاهی سیلا (57 م تا 935 م) که بر بخش های جنوبی شبه جزیره کره حکم می راند نیز توجه خاصی معطوف هنرهای رزمی بود. در این حکومت سازمانی نظامی، آموزشی،اجتماعی به نام «هوارانگ دو» وجود داشت، آموزش انواع هنرهای رزمی به ویژه سوباک نیز از جمله فعالیت های این سازمان بود.

اگرچه در این دوران هوارانگ دو فنون گلاویزی و ضربات دست فراوانی را وارد سوباک کرد، اما پس از آن میل چندانی به تمرین این نوع فنون در کره وجود نداشت و این رشته به شکل اولیه آن که بر مبنای ضربه زدن و جلوگیری از نزدیک شدن دشمن استوار بود، ادامه یافت. تکنیک های گلاویزی سوباک که «یوسول» نامیده می شد، بعدها با ورود به ژاپن پایه گذار ورزش «جودو» شد.

تمرین هنرهای رزمی در زمان امپراتوری قدرتمند «کوریو» (935 تا 1392) نیز رواج زیادی داشت، در جشن های سالانه گوناگونی که در این سلسله بر گزار می شد، علاوه بر ورزشهای رزمی به مسابقات کشتی و چوگان نیز بهای زیادی داده می شد.

روی کار آمدن سلسله یی (1392 تا1910) که مبتنی بر تفکرات ایدئالیستی، رواج بودیسم و زدودن افکار کنفوسیوس از این کشور بود، کاهش نقش نظامیان در حکومت را نیز در پی داشت. این وضعیت اگرچه از رونق هنرهای رزمی کاست، اما تکامل این فنون تا هنگام اشغال کره توسط ژاپن در 1910 ادامه داشت.

در دوران حکومت استعماری ژاپن هنرهای رزمی بومی کره نیز مانند دیگر مظاهر فرهنگی این کشور با ممنوعیت مواجه شد، ژاپنی ها مدارس کاراته را در این کشور تأسیس و آموزش آن را جایگزین تکواندو کردند.

آموزش هنرهای رزمی کره ای در این دوران به طور مخفیانه در مناطق کوهستانی صعب العبور توسط گروه های کوچک ادامه داشت.

تکواندو مدرن(تاپ تکواندو )

پس از پایان جنگ و آزادی کره ورزشهای رزمی سنتی این کشور تا حد زیادی با رشته های ژاپنی همانند کاراته، کندو و جودو آمیخته شده بود، در عین حال بسیاری از رزمی کاران کره هم با آموختن هنرهای رزمی چینی آن ها را وارد کره کرده بودند. در آن زمان بیشتر اصطلاح های «تانگ سو دو» و «کونگ سو دو» برای نام گذاری ورزشی که بعدها به تکواندو معروف شد، به کار می رفت.

تلاش برای بازسازی تکواندو و بازگرداندن آن به حالت اصلی خود در نهایت منجر به تبدیل این رشته به ورزش ملی کره و محبوبترین سبک رزمی در سراسر دنیا شد:

1961 – «انجمن تا سو دو» تأسیس شد. هدف این نهاد ایجاد یگانگی در هنرهای رزمی کره ای بود.

1962 – تکواندو به عنوان یک بازی رسمی به چهل و سومین دوره بازیهای ملی کره جنوبی وارد شد.

1965 – «انجمن تا سو دو» به«انجمن تکواندو» تغییر نام داد.

1972 – «کوکی وان» تأسیس شد. این باشگاه تا امروز بالاترین مرجع فنی تکواندو بوده است.

1973 – تأسیس «فدراسیون جهانی تکواندو» ( WTF )

1973 – برگزاری نخستین دوره بازیهای جهانی این رشته در کره با شرکت 200 ورزشکار از 19 کشور. آمریکا، تایوان و مکزیک در جدول رده بندی پس از کره قرار گرفتند.

1976 – شورای بین المللی ورزشهای نظامی «سیزم» تکواندو را به عنوان یکی از بازی های خود پذیرفت.

1983 – کمیته بین المللی المپیک «فدراسیون جهانی تکواندو» را به عنوان یکی از اعضای خود اعلام کرد.

1986 – برگزاری تکواندو به عنوان یک بازی نمایشی در بازیهای آسیائی سئول.

1988 – برگزاری تکواندو به عنوان یک بازی نمایشی در المپیک سئول.

1994 – تکواندو به عنوان یک رشته رسمی در بازیهای آسیائی هیروشیما برگزار شد.

2000 – تکواندو به عنوان یک رشته رسمی در المپیک سیدنی برگزار شد.

اولین بار به صورت رسمی در اواسط دهه 1950 گروهی از نظامیان کره‌ای با هم تصمیم گرفتند این ورزش را که آمیزه‌ای از حرکات آزاد دست و ضربات پا است سازماندهی کنند که پس از آن به تکواندو معروف شد که به سرعت در طول 30 سال اخیر به یکی از موثرترین و کاربردی‌ترین شیوه‌های دفاع شخصی بدون استفاده از سلاح سرد و گرم تبدیل شد، و امروزه بسیاری از ما به راحتی آن را در طی دوره‌های کوتاه مدت آموزشی فرامی گیریم.

این ورزش در ایران، امریکا و اروپا نیز هواداران خود را دارد و در میان امریکاییها و بویژه سیاهپوستان بسیار طرفدار دارد و مانند سایر رشته‌های ورزشی در کوتاهترین زمان ممکن جای خود را درمیان آنها پیدا کرده است.

برگرفته از دانشنامه آزاد ویکیپدیا

جئوراک کیم، تکواندو، ترجمه: قادر شاسب، تبریز، انتشارات تلاش، 1381

******

تکواندو در ایران

ورزش تکواندو در سال ۱۳۴۷ به ایران وارد شد و در سال ۱۳۴۹ اولین کلاس آموزشی خود را با حدود ۷۵ نفر شرکت کننده رسمیت داد. تکواندو ابتدا زیر نظر فدراسیون ورزشهای رزمی فعالیت می کرد اما پس از چند سال در سال ۱۳۵۲ به صورت فدراسیونی مستقل درآمد. اولین رئیس فدراسیون تکواندو سرهنگ سرشار بود. اولین حضور بین المللی تکواندو ایران مسابقات قهرمانی جهان در سال ۱۹۷۵ بود که در سئول کره جنوبی برگزار گردید و تیم ایران موفق به کسب یک مدال برنز توسط حسین بدیع زاده در وزن چهارم شد. اولین مسابقات رسمی در ایران به سال ۱۳۵۷ با عنوان قهرمانی کشور در سالن شهید افراسیابی برگزار شد. مسابقات قهرمانی آسیا اقیانوسیه هم از سال ۱۹۷۴ آغاز گردید که تیم ایران نخستین بار در سومین دوره این رقابت ها در سال ۱۹۷۸ حضور یافت که حاصل آن دو مدال نقره و پنج برنز و کسب عنوان سوم بود.
جام جهانی لیون در سال ۲۰۰۰  برای نخستین بار در تاریخ ورزش تکواندو با پشت سر نهادن کره جنوبی به مقام قهرمانی جهان دست یابد. از سال ۱۹۹۹ تاکنون در مسابقات جهانی و آسیایی همواره ایران پس از کره جنوبی قدرت دوم جهان و آسیا بوده است.
افتخارات تکواندو در عرصه جهانی، بازیهای آسیایی و المپیک باعث شده که این ورزش در کنار وزنه برداری و کشتی با اهمیت ترین رشته ورزشی در ایران باشد.

نخستین مدال های طلای ایران در مسابقات قهرمانی جهان توسط مجید افلاکی و هادی ساعی در سال ۱۹۹۹ بدست آمد. هادی ساعی درخشان ترین چهره تاریخ تکواندو ایران بوده است که علاوه بر کسب مدال طلا در رقابت های قهرمانی جهان (۱۹۹۹ و ۲۰۰۵) و کسب چهار نشان طلای رقابت های جام جهانی تکواندو در المپیک آتن موفق به کسب نخستین طلای تکواندو ایران در المپیک شد.

*****

کلمه تکواندو از سه بخش تشکیل می شود:

태 «تِ» = ضربه زدن دفاع کردن و شکستن توسط پا
권 «کوان»= ضربه زدن دفاع کردن و شکستن توسط دست
도 «دو» = راه و روش

کمربندهای تکواندو:

زرد، سبز، آبی، قرمز، مشکی و کمربند مشکی از دان ۱ تا دان ۱۰ درجه بندی شده است.

لباس مسابقه:
۱. هوگو: ضربه گیر که محافظ سینه و شکم است.
۲. کلاه: محافظ سروصورت است.
۳. ساق بند: محافظ ساقهای پاست.
۴. نانشیم (بیضه بند): محافظ بیضه است.
۵. ساعد بند: محافظ ساعدهای دست می باشد.