نذر آن است که انسان ملتزم شود که کار خیری را برای خدا انجام دهد یا کاری را که نکردنش بهتر است برای خدا ترک کند.
سوال: اگر کسی نذر می‌کند و از بابت آن چیزی می‌خواهد، بعداً متوجه می‌شود که توانایی انجام آن کار را ندارد، حکمش چیست؟ اگر به انجام این کار قسم خورده باشد چطور؟
این سوال دارای دو فرض است؛ اول آن‌که از ابتدا قادر به انجام کار نباشد، دوم آن‌که در زمان نذر قادر به انجام باشد ولی بعد از نذر کردن از انجام آن عاجز شده باشد.
در فرض اول مراجع معظم تقلید فرموده‌اند:
انسان کارى را میتواند نذر کند که انجام آن برایش ممکن باشد، بنابر این کسى که نمیتواند پیاده به کربلا برود، اگر نذر کند که پیاده برود، نذر او صحیح نیست.[1]
در فرض دوم فرموده‌اند:
اگر نذری غیر از نذر روزه کرده است باز هم نذرش باطل و چیزی بر او نیست.[2] ولى اگر نذر کند که روزهاى بگیرد و بدون پیش‌بینى قبلى از انجام آن عاجز شود، باید آن‌را قضا کند و اگر ممکن نشد[3] به مقدار یک مدّ طعام به فقیر صدقه بدهد.[4]
در مورد قسم خوردن هم فرموده‌اند:
قسم خوردن چند شرط دارد… از جمله: عمل کردن به قسم براى او ممکن باشد و اگر موقعى که قسم میخورد ممکن باشد و بعد تا آخر وقتى که براى قسم معین کرده عاجز شود یا برایش مشقّت داشته باشد، قسم او از وقتى که عاجز شده به هم میخورد.[5]
چند سوال از آیه الله مکارم شیرازی دام ظله:
سوال: آیا می شود بدون در نظر گرفتن حاجتی نذر کرد؟ اگر کسی در هنگام نذر شرط نکرده باشد که اگر فلان حاجتم برآورده شد فلان کار را می کنم آیا انجام نذر بر او واجب است؟
پاسخ: اشکالی ندارد و آن را نذر ابتدائی می گویند.
سوال: آیا نذر کردن مکروه است؟
پاسخ: با توجه به آیات قرآن و روایات درباره نذر و مخصوصا روایاتی که مرحوم صاحب وسایل در جلد 16 «وسایل» در باب 6 از ابواب (کتاب النذر) بیان کرده، نذرهای مقطعی و محدود مانعی ندارد ولی نذرهای سنگین و طولانی مکروه است چرا که مشکلات مهمی در زندگی ایجاد می کند.
سوال: آیا مراسمی نظیر سفره امام حسن، سفره ابوالفضل، سفره حضرت زینب یا سفره حضرت رقیه و جدیدا سفره حضرت امام زمان(علیهم السلام) که در بین خانم ها رواج دارد صحیح است؟ با توجه به اینکه مثلا باید در سفره حضرت رقیه نان و خرما باشد و در سفره امام حسن همه چیز سبز و در بقیه نیز به همین صورت. نذر افرادی که این چیزها را نذر می کنند چگونه است؟
پاسخ: این نذرها اعتباری ندارد.
سوال: حدود 25 سال پیش نذری کردم که دو ماه محرم و صفر را لباس مشکلی بپوشم و حاجت را گرفته و به لطف خدا انجام دادم، ولی چند سالی هست که همسر و بچه ها از مشکی پوشیدن به مدت طولانی راضی نیستند، خودم هم برای سخت است. حکم در این مورد چیست؟
پاسخ: چنانچه صیغه ی نذر را نخوانده باشید عمل به آن واجب نیست و اگر خوانده اید کافی است دهه ی عاشورا و دهه ی آخر صفر را لباس سیاه بپوشید.
سوال: آیا نذر اهدای خون صحیح است؟ اگر نیست فردی که چنین نذری کرده چه تکلیفی دارد؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
یک مسئله:
آیه الله مکارم شیرازی دام ظله: مسأله 2273- آیه الله فاضل لنکرانی ره: مسأله 2771:
نذر دو قسم است: اوّل: نذری که به صورت مشروط انجام می شود، مثلاً می گوید: چنانچه بیمار من بهبود یابد، انجام فلان کار برای خدا بر عهده من است «این گونه نذر را نذر شکر می گویند» یا اگر مرتکب فلان کار زشت شوم فلان کار خیر را برای خدا انجام خواهم داد «این گونه نذر کردن را نذر زجر گویند». دوم: نذر مطلق و آن نذری است که بدون هیچ قید و شرطی بگوید: «لله علی» یا «برای خدا بر عهده من است» که فلان کار را انجام دهم و همه این نذرها صحیح است..
پی نوشت:
[1]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 2، ص613: حضرات آیات امام خمینی(ره)، سیستانی، بهجت، مکارم، زنجانی. [2]. همان: بنا بر فتوای آیت الله سیستانی. [3]. حضرت آیت الله سیستانی در ادامه مطلب فرموده‌اند: و اگر ممکن نشد، احتیاط واجب آن است که یا بجاى هر روز 750 گرم غذا به فقیرى صدقه بدهد یا 5/ 1 کیلو به کسى بدهد که به جاى او آن روزه را بگیرد. [4]. این نظریه بنا بر فتوای آیت الله زنجانی است. [5]. امام خمینی ره توضیح المسائل (محشّی)، ج 2، ص 624.منبع : tebyan.net
