حس بویایی یکی از حواس فعال از دوران نوزادی است و نوزاد از همان ابتدا متوجه بوی شیرمادر می‌شود و به مرور زمان نسبت به بوهای مختلف شناخت پیدا می‌کند. هنگامی که بوها به مشام ما می‌رسند و از راه اعصاب به مغزمان منتقل می‌شوند ما بوها را درک می‌کنیم و نسبت به آنها شناختی در مغزمان ایجاد می‌شود. شناختی که می‌تواند خوشایند یا ناخوشایند باشد.
دکتر پروین ناظمی روان‌شناس در هفته نامه زندگی مثبت نوشت: برای خیلی از ما پیش آمده است که وقتی در کوچه یا خیابانی راه می‌رویم و غرق در افکار خود هستیم، ناگهان متوجه بوی غذایی مطبوع می‌شویم و همان موقع است که احساس می‌کنیم چقدر دلمان می‌خواهد کمی از آن غذا را بخوریم و گرسنه می‌شویم. ما در دنیایی پر از بوهای خوشایند و ناخوشایند زندگی می‌کنیم، بوهایی که گاهی ما را سرشار از احساس خوشایند و لذت می‌کنند، گاهی باعث آرامشمان می‌شوند، گاهی ما را منزجر می‌کنند و گاهی ما را یاد یک خاطره دور یا نزدیک می‌اندازند.
بوهایی که زندگی ما را احاطه کرده‌اند
حس بویایی یکی از حواس فعال از دوران نوزادی است و نوزاد از همان ابتدا متوجه بوی شیرمادر می‌شود و به مرور زمان نسبت به بوهای مختلف شناخت پیدا می‌کند. هنگامی که بوها به مشام ما می‌رسند و از راه اعصاب به مغزمان منتقل می‌شوند ما بوها را درک می‌کنیم و نسبت به آنها شناختی در مغزمان ایجاد می‌شود. شناختی که می‌تواند خوشایند یا ناخوشایند باشد.
ادراک بوها در انسان‌های مختلف یکسان نیست و به همین دلیل برخی نسبت به بوها حساس‌تر هستند و برخی شامه ضعیف‌تری دارند. با این حال می‌توان گفت شامه افراد به نوعی نسبت به بوها تربیت می‌شود؛ به این معنی که افراد بوهای مختلف محیط خود را به مرور می‌شناسند و این بوها در حافظه آنها ثبت می‌شود. مثلا برای افراد مسن‌تر بوی خاک و کاهگل بویی آشنا و بسیار مطبوع است در حالی که یک کودک امروزی شاید تصور چندانی از بوی کاهگل نداشته باشد و به همین دلیل در بزرگسالی ممکن است این بو برایش آشنا یا چندان لذت‌بخش نباشد. همین‌طور بوی قورمه سبزی که خیلی از ما را گرسنه می‌کند احتمالا برای یک آفریقایی معنای خاصی ندارد. بوهای خوب می‌توانند در بدن ما باعث ترشح هورمون‌ها و مواد شیمیایی مانند اکسی‌توسین و دوپامین شوند و همین امر باعث حس لذت و نشاط در ما می‌شود.
بوهایی که خنثی می‌شوند
تا حالا پیش آمده که وقتی وارد یک فضا می‌شوید ناگهان بویی بد یا خوب را احساس کنید؟ بویی که به شدت شما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد اما بعد از مدتی که در محیط می‌مانید متوجه می‌شوید به‌رغم اینکه هنوز بو در فضا وجود دارد شما دیگر حساسیت اولیه را نسبت به آن ندارید و به قول معروف به بوی موجود عادت می‌کنید تا جایی که دیگر به اندازه بدو ورود برایتان آشکار نیست؟ مثلا ممکن است بوی پمپ بنزین برای خیلی افراد آزار‌دهنده باشد اما چطور برخی از افراد در این محیط کار می‌کنند؟ یکی از دلایلش این است که کارمندان پمپ بنزین به این بو عادت کرده‌اند.
بوهای دوست‌داشتنی
بوی قورمه‌سبزی، بوی کباب، عطر برنج ایرانی، بوی سوپ، این بوها به تنهایی می‌توانند ما را گرسنه کنند و حس خوشایندی در ما ایجاد می‌کنند، چرا؟ یک دلیل ساده این است که بوهای دوست‌داشتنی غذاها برای ما یادآور خاطره‌های دوست‌داشتنی‌تری هستند که از این غذاها داریم. ممکن است بوی برنج ایرانی شما را یاد دست‌پخت مادربزگتان بیندازد، بنابراین تنها این بو کافی است که شما را یاد خاطره‌های خوش دوران گذشته بیندازد و از آن لذت ببرید. گاهی هم خاطره مربوط به شخص خاصی نیست، اما ممکن است یک بار در حالی که خیلی گرسنه بودید غذایی بخورید (که شاید فوق‌العاده هم نبوده باشد) که از شدت گرسنگی بسیار برای شما لذت‌بخش باشد و بعد از آن هر گاه بوی این غذا را احساس کنید، حس خوبی خواهید داشت. بوهای خوش حال ما را بهتر می‌کنند و اگر این بو تداعی‌کننده خاطره‌ای خوشایند برای فرد باشد احساس لذت و نشاط در فرد بیشتر هم خواهد شد، پس هرگز بوها را فراموش نکنید. اگرچه خیلی از ما توجه چندانی به بوها نداریم اما یکی از راه‌های بسیار موثر برای ایجاد یک فضای خوشایند و شادی‌بخش استفاده از بوها و عطرهای خوشایند است. بوهایی که باعث لذتتان می‌شوند را شناسایی کنید و زمانی که به آنها نیاز دارید از آنها استفاده کنید. مثلا بعد از یک روز پرمشغله، هنگامی که موزیک مورد علاقه‌تان را گوش می‌دهید و خودتان را مهمان یک نوشیدنی خوش‌طعم کرده‌اید، با یک بوی خوشایند، لذتتان را دوچندان کنید. به این ترتیب حس چشایی، شنوایی و البته بویایی هرکدام تجربه خوشایندی را برای شما به ارمغان خواهند آورد که ترکیب آنها حال شما را خیلی خوب می‌کند.
چرا مردها عاشق بوی غذا هستند؟
هیچ مردی نیست که از احساس بوی خوش غذا وقتی تازه به خانه رسیده است به وجد نیاید (البته خانم‌ها هم از این بو لذت می‌برند) دلیل آن شاید بیشتر جنبه فرهنگی داشته باشد چراکه در فرهنگ ما اغلب خانم‌ها مسئولیت تهیه غذا و آشپزی را در خانه برعهده دارند و مردها در دوران‌های مختلف زندگی عادت کرده‌اند مادر و بعدها همسرشان برای آنها آشپزی کند و این بو برای آنها به نوعی تداعی‌کننده پناهگاه امنی است که بعد از یک روز پرمشغله به آن پناه می‌برند.
منبع : hidoctor.ir
