سکته قلبی در اصطلاح پزشکی ام‌آی و یا انفارکتوس میوکارد عبارت از انهدام و مرگ سلولی دائم و غیرقابل برگشت در بخشی از عضله قلب میوکارداست که به علت ازبین‌رفتن جریان خون و وقوع یک ایسکمی شدید در آن قسمت از قلب روی‌می‌دهد. این توقف گردش خون ممکن است ناگهانی و بدون هیچ علائم قبلی نمایان گردد یا پس از چند حمله آنژینی درد قفسه سینه نمود یابد. عمده‌ترین دلیل سکته بسته‌شدن رگ‌های تغذیه‌کننده قلب است. برای رفع انسداد غیر از دارو، از بالن و جراحی قلب باز تعویض رگ مسدود شده استفاده می‌شود. سکته قلبی نوعی عارضۀ فراگیر است که هرساله باعث درگذشتن هزاران تن می‌گردد.
در میان عوامل مساعدکننده دیابت، فشارخون بالا، کلسترول خون بالا افراط در استعمال دخانیات و الکل، عدم فعالیت بدنی، فشار عصبی، سابقۀ فامیلی و سن قابل ذکراند.
علائم سکته قلبی در زنان متفاوت از مردان است.در حقیقت احتمال مرگ یک زن نسبت به مرد همسن خود در اثر عارضه قلبی دو برابر است و به نظر می رسد حداقل در تمام کشورهای توسعه یافته بیماریهای قلبی عروقی اولین دلیل مرگ در زنان هستند. به طوریکه برای مثال در آمریکا سالانه بیش از نیم میلیون زن در اثر حمله قلبی جان خود را از دست می دهند که این رقم برابر با 41.3 درصد از تمام مرگها در زنان است.نتایج تحقیقی که توسط موسسه ملی بهداشت آمریکا در مورد 525 زن انجام شد نشان داد که علائم سکته قلبی در زنان متفاوت از مردان است.به طوریکه در شرایطی که بیشتر مردان پیش از بروز سکته قلبی علائمی چون احساس درد در دست چپ و درد در قفسه سینه را تجربه می کنند زنان با علائم دیگری روبه رو می شوند.در این مطالعه، 95 درصد از زنان اظهار داشتند که در حدود یکماه قبل بروز سکته میوکاردیو با علائمی روبه رو شدند که پیش از آن هرگز تجربه نکرده بودند.از میان شایع ترین این علائم می توان به خستگی غیر عادی (70.6 درصد)، اختلال خواب (47.8 درصد) و تنگی نفس (42.2 درصد) اشاره کرد.
نکته جالب توجه در این بود که 70 درصد از این زنان یکماه قبل از سکته هرگز درد قفسه سینه نداشتند و 43 درصد از آنها حتی در مدت سکته نیز در قفسه سینه هیچ دردی احساس نمی کردند. این درحالی است که بیشتر پزشکان حتی در مورد زنان نیز درد قفسه سینه را به عنوان مهمترین علامت حملات قلبی مدنظر قرار می دهند.
آسبب‌شناسی
اغلب آترواسکلروز عروق کرونری و درنتیجه انسداد عروق تغذیه‌کننده ماهیچه قلب، منجر به انفارکتوس میوکارد می‌شود که درمان، آسان نخواهدبود.اگر شریان بسته‌شده شریان کرونر اصلی باشد احتمال مرگ انسان وجوددارد.
عوامل متعدد مساعدکننده‌ای مانند دیابت (بیماری قند خون)، فشار خون بالا، سیگار، زیادی کلسترول خون و غیره وجوددارد که عامل تصلب شرائین است.
علائم
در اکثر موارد انفارکتوس میوکارد همراه با تظاهرات معمولی و تیپیک است که تشخیص را آسان می‌سازد. یک درد موضعی قفسه سینه که در مرکز قفسه صدری(سینه) با قابلیت انتشار به‌طرف آرواره، بازوها، پشت و گردن، سمپتوم ویژه در ام‌آی است و بیشتر از ۲۰ دقیقه طول‌می‌کشد. اگر درمان نشود این درد آزاردهنده و بحرانی است و مدت‌ها به‌طول‌می‌انجامد.
گاهی چندین ساعت با مصرف تری‌نیترین مقاومت می‌کند، داروی دوپواترین درد آنژین را آرام می‌کند. هم‌چنین علائم دیگری که آشکارکننده هستند عبارتند از الکتروکاردیوگرام اورژانس و فوری می‌تواند تشخیص را آسان سازد. در تعداد زیادی از موارد انواع انفارکتوس وجود دارد که به‌صورت تشویش و اضطراب تظاهر می‌کند.
مثلاً اشکال هاضمه‌ای و احساس کاذب آروغ‌زدن، عصبی بودن، تنگی نفس (به علت اشکال در بطن چپ و درنتیجه ادم ریوی)٬ ادم و تورم در دست و پا که گاهی بدون تشخیص است و تنها اتفاقی در آزمایش قلبی و آزمایش روتین و منظم پزشکی با تشخیص آن برخورد می‌شود.
باید بخاطر داشت که هنگام مراجعه یک بیمار مسن با فشار خون بالا، سن بیش از ۴۰ سال، زندگی مشوش و پراضطراب که دچار درد شدید وناگهانی و ممتد قفسه سینه، بفکر انفارکتوس بود و الکتروکاردیوگرام درخواست نمود .
تشخیص
شناسایی یک بیمار از نظر رویداد واقعه سکته قلبی حاد می تواند ساده، دشوار و یا در حد وسط این دو حالت باشد. معمولاً تشخیص ساده سکته قلبی حاد در افرادی است که تعدادی از عوامل خطر آترواسکلروز را به همراه علائم و نشانه هایی دال بر فقدان جریان خون به قلب را دارند. معمولاً بیماران مشکوک به رویداد سکته قلبی را به اورژانس انتقال می دهند. زمانی که تصویر بالینی بیمار دال بر بروز سکته قلبی باشد بلافاصله چندین آزمایش تشخیصی به مرحله اجرا در خواهد آمد.
این آزمون ها شامل: نوار قلب، آزمایش خون، و اکوکاردیوگرافی است.
الکتروکاردیوگرام: نخستین تست تشخیصی الکتروکاردیوگرام است که ممکن است نشان دهد سکته قلبی در حال روی دادن است و یا اینکه قبلاً روی داده است.
تست های آزمایشگاهی: سلولهای زنده حاوی آنزیم ها و پروتئین هایی (همانند کراتین کیناز،تروپونین و میوگلوبین) هستند که در ارتباط با عملکرد تخصصی آنها می باشند. هنگاهی که یک سلول قلبی می میرد، غشاء شلولی یکپارچکی خود را از دست می دهد و در این شرایط آنزیم ها و پروتئین ها آرام آرام به جریان خون راه می یابند. این آنزیم ها و پروتئین ها را می توان با روش های آزمایشگاهی شناسایی نمود.
تصویر برداری(اکو): در اکو کاردیوگرام به مقایسه بطن چپ از نظر وضعیت انقباض نرمال یا غیر نرمال پرداخته می شود. یکی از اولین اقدامات حفاظتی سلولهای میوکارد در هنگام کاهش جریان خون، خاموش نمودن مکانیسم نیاز به انرژی برای انقباض است. این مکانیسم بلافاصله پس از کاهش جریان خون شروع می شود. اکوکاردیوگرام می تواند در شناسایی نقاطی از قلب که تحت تاثیر سکته قلبی بوده اند و تشخیص عروقی که به احتمال زیاد مسدود شده اند مفید واقع شود.
درمان
اولین قدم استراحت کامل، تجویز اکسی‍ژن و کنترل فشار خون و ریتم قلبی است. معمولاً داروهای ضدانعقاد مانند آسپرین یا هپارین و بلوک‌کننده‌های گیرندۀ بتای سمپاتیک مانند پروپرانولول تجویز می شود. روش‌های بازکردن رگ مسدودشده در بیمارستان عبارتنداز داروهایی مانند استرپتوکیناز و اوروکیناز، بالن و جراحی اورژانس عروق کرونر.
