– رسوایی 2 – بدجوری شکست خورد!

همشهری جوان – محمد صابری: درست در روزهایی که فیلم تلخ «ابد و یک روز» در آستانه ثبت گیشه 10 میلیاردی به نام خود است و کمدی های پرفروش اکران نوروزی همچنان بر پرده سینماها جا خوش کرده اند تا هم تب و تاب استقبال مردمی از سینماها افت نکند و هم رقم گیشه خود را از مرز 15 تا 16 میلیارد فراتر ببرند.

 افتخار فیلم تازه مسعود ده نمکی به «دو میلیاردی شدن» واقعا عجیب است! البته «رسوایی 2» هنوز در آغاز راه اکران است و نباید رقم فروش آن را با فیلم هایی که وارد دومین ماه اکران عمومی خود می شوند به قیاس گذاشت اما حتی در قیاس با فیلم های سابق خود ده نمکی این یکی شروعی ناامیدکننده داشته است. ماجرا چیست؟

 آیا ده نمکی رگ خواب مخاطبان همیشه همراهش را گم کرده است؟ آیا دوران توفیقات مکرر او در گیشه با اتمام تضمین اکران نوروزی آثارش به پایان رسیده است؟ آیا سینمای ایران دور تازه ای از چرخش سلیقه مخاطبان خود را تجربه می کند؟ اینها و چندین و چند سوال دیگر درباره حال و روز این روزهای «رسوایی 2» در جدول اکران سینماها، بهانه ای شد تا به آنالیز و بررسی داشته ها و ناکامی های این فیلم بپردازیم.

نام ده نمکی

چرا جواب داد: از هر خاستگاه و با هر زاویه ای هم که نگاه کنیم، مسعود ده نمکی یک پدیده است؛ پدیده ای که فراتر از قالب ها و انتظارات ظاهر می شود و نگاه ها را به سمت خود جلب می کند؛ تفاوتی هم ندارد که این عرصه حضور در سردبیری و ستون نویسی یک نشریه باشد یا تکیه بر کرسی کارگردانی. او با شم «ژورنالیستی» خود رگ خواب مخاطب را می شناسد و برای همین هم با همان اولین تجربه اش در سینما یعنی «اخراجی ها» تبدیل به نامی آشنا و تا حدودی قابل اطمینان برای مخاطبان ثابت سینمای ایران شد.

کجا بیشتر جواب داد: بیشتری استفاده از نام مسعود ده نمکی را دو فیلم «اخراجی ها 2» و «معراجی ها» در سینما برده اند! اولی با وجود کیفیت نه چندان قابل قبول توانست روی موج محبوبیت قسمت اول سوار شود و به صرف نام ده نمکی فروشی به مراتب بیشتز از دو قسمت دیگر این سه گانه را از آن خود کند و دومی هم که یک اثر تلویزیونی بود باز هم با اتکا بر حافظه مخاطب توانست به عنوان یک اثر سینمایی فروش کند.

بر فروش «رسوایی 2» چه تاثیری داشت: اگر در فروش هر فیلم عوامل مختلفی را دخیل بدانیم احتمالا درباره «رسوایی 2» همین میزان فروش هم به لطف نام «مسعود ده نمکی» است و فیلم از عوامل دیگر بهره کمتری برده است.

ترکیب بازیگران

چرا جواب داد: از همان زمان که فیلم «اخراجی ها» در زمان اکران صدرنشین جدول فروش سینماها شد، برخی رسانه ها تلاش کردند توفیق این فیلم را به نام ترکیب بازیگران آن ثبت کنند و نه فیلمنامه نویس و کارگردانش. به همین دلیل هم آرام آرام برخی از این بازیگران تبدیل به چهره های ثابت فیلم ها ده نمکی شدند. اصلی ترین چهره هم در این ترکیب اکبر عبدی است که در مقابل دوربین ده نمکی تا امروز خوش درخشیده است.

کجا بیشتر جواب داد: تمام فیلم های ده نمکی تقریبا به یک میزان از ترکیب بازیگران برای حذف مخاطب بهره برده است اما در میان این آثار حتما سه گانه «اخراجی ها» و به ویژه قسمت نخست این سه گانه بیشترین سود را از این پارامتر برده است. کمترین بهره از این پارامتر را «معراجی ها» برده است.

بر فروش «رسوایی 2» چه تاثیری داشت: فیلم تازه ده نمکی از نظر ترکیب بازیگران تفاوت معناداری با فیلم های قبلی او ندارد و از این نظر انتظار هم این بود که این ترکیب در فروش «رسوایی 2» هم موثر واقع شود. در همین فروش نه چندان چشم گیر فیلم حتما باید سهمی را برای بازیگران درنظر گرفت، به خصوص اکبر عبدی.

معجزه خنده

چرا جواب داد: هیچ کس استدلال اساسی برای این ادعا ندارد، اما سال هاست که این پیش فرض در سینمای ایران به عنوان یک اصل پذیرفته شده که «خنده» بفروش است. مسعود ده نمکی هم هوشمند بود که سراغ همین ظرفیت رفت و از همان فیلم اول تکلیف مخاطبان «خوش خنده» با سینمای او مشخص شد. سینمای ده نمکی مطلوب این طیف بود و حتی به ضرب و زور جوک های پیامکی هم که شده هیچ گاه دست خالی از سالن بازنگشتند.

کجا بیشتر جواب داد: سه گانه «اخراجی ها» اساسا با همین دست فرمان، فروش های خیره کننده یکی بعد از دیگری را به نام خود ثبت کردند. ده نمکی حتی در مقطعی  به سوژه تقلید طیفی از فیلمسازان سینمای «برفوش»(!!) هم تبدیل شد تا مگر با این جنس طنازی تنور فیلم های گیشه پسند هم گرم بماند که نماند!

بر فروش «رسوایی 2» چه تاثیری داشت: ده نمکی از همان قسمت نخست «رسوایی» تلاش کرد از سینمای کمدی و شناسنامه ای که سه گانه «اخراجی ها» و پشت بند آن «معراجی ها» فراهم آورده بود، فاصله بگیرد و به تعبیر خودش «فیلم جدی» بسازد. هرچند «رسوایی 2» همچون نمونه های قبل کماکان بهره ای از جوک های پیامکی دارد اما در ادامه همین مسیر ساخته شده و شاید به دلیل همین «جدی نمایی» به دل مخاطب نشسته است!

ضمانت اکران

چرا جواب داد: تا همین چند ماه پیش مسعود ده نمکی رکوردی را در سینمای ایران به نام خود ثبت کرده بود که حتی سینماگران پیشکسوت هم از آن بی بهره بودند و آن اینکه تمام فیلم های او بدون هیچ چالش و تلاشی در فهرست اکران نوروزی قرار گرفته بودند، از اولین فیلمش «اخراجی ها» گرفته تا همین آخرین یعنی «معراجی ها»، همواره فیلم مسعود ده نمکی پای ثابت اکران نوروز به عنوان طلایی ترین فصل اکران سینماهای کشور بوده است و چه جای تردید که این امتیاز و فرصت تاثیری مستقیم بر تضمین فروش این آثار داشته است.

کجا بیشتر جواب داد: در میان کارنامه ده نمکی «معراجی ها» بیشترین سود را از این فرصت ویژه برد. فیلمی که به صورت مستقل از کارنامه فیلمسازش فرصت اکران در سینماها را احتمالا به سختی به دست می آورد چه رسد به اکران ویژه نوروزی! در کنار این فیلم نمی توان از قطب بندی میان دو فیلم «اخراجی ها 3» و «جدایی نادر از سیمین» هم در اکران نوروزی و تاثیری که این قطب بندی در افزایش فروش هر دو فیلم داشت، چشم پوشی کرد.

بر فروش «رسوایی 2» چه تاثیری داشت: این اولین فیلم مسعود ده نمکی است که از امتیاز مشترک آثار قبلی او محروم ماند و نتوانست در ایام نوروز روانه پرده سینماها شود.

تبلیغات رسانه ای

چرا و چگونه جواب داد: در ماه های منتهی به پایان فیلمبرداری «اخراجی ها» بود که همین هفته نامه همشهری جوان به عنوان یک پروژه کنجکاوی برانگیز سراغ آن رفت و صفحاتی به این نخستین تجربه سینمایی مسعود ده نمکی اختصاص داد. این جوی بود که در تمام رسانه ها حاکم بود و ده نمکی همواره به عنوان یک «پدیده» سوژه جذابی برای رسانه ها بوده است. این فضا بعد از رونمایی از آثارش به یک جریان حمایتی و هدفمند رسانه هایی همچون رسانه ملی تبدیل شد و همواره آثار او چه در زمینه تبلیغات همزمان با اکران و چه در زمینه بازپخش چندباره از آنتن سیما جزء آثار خوش شانس سینمای ایران بوده است.

کجا بیشتر جواب داد: سه گانه اخراجی ها که همه جوره از این فرصت بهره بردند و همزمان با اکران ظرفیت های رسانه ای ویژه ای به ویژه در آنتن تلویزیون برای تبلیغ و معرفی این فیلم در نظر گرفته شد. در این مسیر «معراجی ها» به عنوان فیلمی که مستقیما محصول تلویزیون بود به صورت ویژه از تبلیغات تلویزیونی استفاده کرد و پرفروش شد.

بر فروش «رسوایی 2» چه تاثیری داشت: به طرز عجیبی فیلم تازه مسعود ده نمکی مورد بی توجهی فضای رسانه ای و به خصوص تلویزیون قرار گرفته است! «رسوایی 2» تا امروز مهجورترین فیلم ده نمکی در قاب تلویزیون بوده است.

هیاهو و جنجال

چرا و چگونه جواب داد: فقط کافی است یک بار مسیرتان در فضای مجازی به وبلاگ شخصی مسعود ده نمکی افتاده باشد. او علاقه و در مواردی حتی عطش ویژه به «جنجال» و «حاشیه» دارد. مدام از گوشه و کنار هر طعن و کنایه ای خطاب به خود و آثار و اظهاراتش می بیند، رصد می کند و در نشر آن می کوشد تا مگر جریان حواشی رسانه ای پیرامون نامش همچنان زنده بماند!

کجا بیشتر جواب داد: بارزترین نمونه برای تاثیرگذاری جنجال و هیاهو بر فروش فیلم های ده نمکی را می توان در مرور کیفیت رونمایی از «اخراجی ها 3» در جشنواره و پس از آن ایجاد دوقطبی میان این فیلم و فیلم «جدایی نادر از سیمین» در اکران نوروزی سینماها مشاهده کرد. ده نمکی که پیشتر با فریادهایش در اختتامیه جشنواره فیلم فجر تاثیر حاشیه بر فروش قسمت نخست «اخراجی ها» را تجربه کرده بود.

بر فروش «رسوایی 2» چه تاثیری داشت: این هم از بدشانسی ده نمکی است که هرچه خود تلاش کرد «رسوایی 2» را هم به عنوان فیلمی جنجالی و پرحاشیه معرفی کند، ناکام ماند و فیلم تا امروز و به نسبت دیگر فیلم های ده نمکی کمترین حاشیه و جنجال را داشته است. شرایطی که حتما در فروش اندک فیلم بی تاثیر نبوده است.