عید غدیر، عید الله اکبر و عید آل محمد و ارزشمندترین و والاترین عید اسلامى است. هیچ روزى در طول سال، فرخنده تر و مبارک تر از این روز مقدس نزد شیعیان اهل بیت نیست.
امام صادق سلام الله علیه مى فرماید:
«ان یوم غدیر خم بین الفطر و الاضحى و الجمعه کالقمر بین الکواکب…»؛ روزعید غدیر خم در میان سه عید فطر و قربان و جمعه، مانند درخشندگى ماه در میان ستارگان است. چه تعبیر ظریفى امام دارد که عید غدیر را تشبیه به ماه کرده است و دیگر اعیاد را به ستاره؛ زیرا در این روز بزرگ بود که خداوند اعلام کرد: امروز دین را بر شما تکمیل کردم و نعمتم را بر شما به اتمام رساندم «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتى و رضیت لکم الاسلام دینا»؛ نعمت بزرگ اسلام که از هر نعمتى ارزنده تر و گرانبهاتر است، کامل نمىشود و محقق نمىگردد جز با ولایت علىعلیه السلام « و ما نودى بشىء مثل ما نودى بالولایه».
محب الدین طبرى از علماى بزرگ اهل سنت نقل مى کند که رسول خدا صلوات الله علیه فرمود: «اذا جمع الله الاولین و الاخرین یوم القیامه و نصب الصراط على جسر جهنم، لم یجزها احد الا من کانت له براء ه بولایه على بن ابى طالب»؛ در روز قیامت که خداوند تمام مردم را جمع مىکند و صراط بر پل دوزخ زده مىشود، هیچ کس از آن نمىگذرد جز کسى که با ولایت على ابن ابىطالب، گذرنامه بىزارى و برائت از جهنم را داشته باشد.
ولایت على علیه السلام همان دین حنیف است که فرمود: « فاقم وجهک للدین حنیفا فطرت الله التى فطر الناس علیها»؛ پس اى پیامبر(همراه با پیروانت) به سوى آیین پاک اسلام روى آور که فطرت الهى است و مردم بر آن مفطور شده‌اند.
و ولایت على همان طریقه و روش صحیح زندگى است که اگر مردم آن روش را برگزینند، خداوند در روز رستاخیز، از آب گواراى حوض کوثر به دست على علیه السلام سیرابشان مىگرداند. « و ان لو استقاموا على الطریقه لاسقیناهم ماء غدقا»؛ و ولایت همان نعمتى است که حتما از آن سؤال مىشود که با آن چگونه رفتار کردید« ثم لتسالن یومئذ عن النعیم».
آلوسى، مفسر بزرگ اهل سنت در تفسیر کبیر روح المعانى پس از ذکر آیه شریفه« وقفوهم انهم مسئولون»؛ و آنان را متوقف کنید و ایست بدهید که مسئولیت دارند و باید پاسخگو باشند، در ذیل تفسیر این آیه، اقوال گوناگونى را نقل مىکند و سپس نتیجه مىگیرد و مىگوید:
« سزاوارترین و صحیح ترین سخن این است که در آن روز از عقاید و اعمال انسان سؤال مىشود و از همه مهم تر و عظیمتر، قطعا ولایت على کرم الله وجهه است».
و در این روز بزرگ که یادآور نصب و تعیین امیرالمؤمنین به دست مبارک رسول اکرم صلى الله علیه و آله و سلم و به امر پروردگارش است، باید این فطرت الهى را در دلها زنده کرد و پردههاى ظلمت و جهالت و تارهاى نادانى و غفلت را از دیدگان غافلان برداشت تا بر طریقه حق پایدار گردند و به صراط مستقیم الهى روى آورند و دینشان کامل شود.
از امام صادق علیه السلام مىپرسد: مولاى من! آیا به من دستور مى دهى که این روز را روزه بداریم؟
حضرت پاسخ مىدهد: « اى والله اى والله انه الیوم الذى نجى فیه ابراهیم من النار فصام لله شکرا لله عزوجل ذلک الیوم، و انه الیوم الذى اقام رسول الله امیرالمؤمنین علما و ابان فضله و وصیته، فصام ذلک الیوم، و ذلک یوم صیام و قیام و اطعام الطعام و صله الاخوان و فیه مرضاه الرحمن و مرغمه الشیطان»؛ آرى، به خدا قسم آرى، به خدا قسم! این همان روزى است که خداوند، حضرت ابراهیم را از آتش رها ساخت، پس او به شکرانه این لطف الهى، این روز را روزه گرفت. و همانا این روز، روزى است که رسول گرامى اسلام صلى الله علیه و آله و سلم امیرالمؤمنین علیه السلام را بر مردم نصب کرد و بزرگوارى و فضلش را نمایان ساخت و او را وصى و جانشین خود قرار داد، پس او هم در این روز، روزه گرفت و این روز، روز روزه گرفتن و دعا کردن و مسلمانان را اطعام نمودن و به دیدار برادران دینى رفتن است و در این روز، رضایت خداى رحمان به دست مىآید و بینى شیطان به خاک مالیده مىشود (مایوس مىگردد).
امام صادق علیه السلام اعمال این روز مهم را در چهار مورد خلاصه مى کند:
1- صیام :
در برخى روایات وارد شده که روزه این روز برابر است با صد بار حج و صد بار عمره. و در روایت دیگرى، کفاره شصت سال گناه است. پس حتما برادران و خواهران به این فضیلت بسیار مهم توجه کنند و حتما آن را روزه بدارند.
2- قیام:
اصطلاحا قیام بر عبادت و زنده نگه داشتن این یوم الله با مناجات و دعا و استغفار، اطلاق مىشود ولى ممکن است قیام کنایه از استقامت و پایدارى در راه حق و قیام در برابر دشمنان اسلام و مسلمین و مبارزه با طاغوتها و ستم پیشگان باشد.
بهر حال خود قیام علیه باطل و جهاد در راه خدا، نیز یک عبادت بزرگ است بلکه از اهم فرائض و واجبات است.
3- اطعام الطعام:
مهمانى کردن و اطعام نمودن برادران با ایمان از ویژگىهاى تمام اعیاد به ویژه این عید بزرگ است که بر آن تاکید شده است. و قطعا خرسند نمودن مؤمنین، از برترین عباداتى است که رضایت پروردگار را به دنبال دارد.
4- صله الاخوان:
احسان و نیکى به برادران مؤمن و دید و بازدید و زیارت آنان پیوسته از اعمال بسیار پسندیده و نیکو است ولى در این روز، تاکید بر آن شده است. در روایت دارد که هر وقت با برادر مومنى دیدار کردید، براى تهنیت به او بگویید:«الحمد لله الذى جعلنا من المتمسکین بولایه امیرالمؤمنین و الائمه علیهم السلام »؛ سپاس و حمد خداى را که ما را جزء تمسک جویان به ولایت امیرمومنان و دیگر امامان که درود خداى رحمان بر آنان باد، قرار داد.
